Της Θωμαής Σιώπη, Συμβούλου Ψυχικής Υγείας

Ένα απο τα συνηθισμένα προβλήματα στις σχέσεις μας είναι η δυσκολία στην επικοινωνία. Η ικανότητα να εκτελούμε αποτελεσματικές συζητήσεις βοηθάει τη σχέση να ευδοκιμήσει. Αντιθέτως, δυσκολίες στην επικοινωνία μπορεί να οδηγήσουν σε παρεξηγήσεις, άλυτη σύγκρουση, και φθορά.

Καλή επικοινωνία σημαίνει συζήτηση και ακρόαση με τρόπο που να προωθεί αμοιβαία κατανόηση. Ο καλός ακροατής ξέρει να ακούει, να παρακολουθεί τον ομιλητή, να μην τον διακόπτει και να χρησιμοποιεί παραφράσεις ώστε να δείχνει ότι προσέχει και διευκρινίζει τυχόν παρανοήσεις. Από την άλλη μεριά, ο καλός ομιλητής είναι ακριβής, ξεκάθαρος, άμεσος, και εκφράζει τα συναισθήματά του.

Ένα συχνό λάθος που κάνουμε είναι ότι ξεκινάμε μια συζήτηση με σκοπό να βρούμε το δίκιο μας, σαν να ετοιμαζόμαστε για μια μάχη που πρέπει να κερδίσουμε και όχι για να βρούμε μια κοινή λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε. Έτσι πολλές φορές δεν ακούμε αυτά που έχει ο άλλος να μας πει, ή επειδή δεν καλύπτει τις ανάγκες μας θυμώνουμε και επιμένουμε στη δική μας άποψη. Ο/η σύντροφός μας έχει πάντα κάτι να πει (τη δική του άποψη στο θέμα) και αξίζει την προσοχή μας.

Προτάσεις για βελτίωση της επικοινωνίας:

1. Πριν ξεκινήσετε μια συζήτηση είναι καλό να αναλογιστείτε αν το μέρος και η χρονική στιγμή είναι κατάλληλα. Για παράδειγμα, αν βιάζεστε ή είναι αργά το βράδυ και ο/η σύντροφός σας είναι κουρασμένος, αν ακούνε άλλα άτομα, και αν είστε εκνευρισμένοι. Μπορείτε να ρωτήσετε «είναι καλή ώρα για να συζητήσουμε;». Αν η απάντηση είναι αρνητική, προγραμματίζετε μία ώρα που θα είναι κατάλληλη και για τους δύο και την τηρείτε. Προτιμήστε ένα ουδέτερο μέρος.

2. Δώστε την πλήρη προσοχή σας. Απομακρύνετε τα κινητά τηλέφωνα, και κλείστε την τηλεόραση.

3. Εκτός της λεκτικής επικοινωνίας, δώστε προσοχή και στη μη λεκτική, δηλαδή στη γλώσσα του σώματος. Προσπαθείτε να διατηρείτε βλεμματική επαφή με τον ομιλητή, γύρετε ελαφρώς προς το μέρος του και μη δημιουργείτε απόσταση. Έτσι θα δείχνετε ότι ακούτε προσεκτικά και ενδιαφέρεστε για τα λεγόμενά του. Για παράδειγμα, φανταστείτε ότι βλέπετε ένα ζευγάρι όπου ο ακροατής έχει σταυρωμένα τα χέρια του, στρέφει το βλέμμα του αλλού και κουνάει ειρωνικά το κεφάλι του. Τι μήνυμα περνάει ο ακροατής;

4. Χρησιμοποιείστε παραφράσεις. Επαναλάβετε, δηλαδή, τα όσα έχετε ακούσει με δικά σας λόγια. Πείτε για παράδειγμα «Αν κατάλαβα καλά...». Έτσι ελέγχετε αν έχετε καταλάβει αυτά που ακούσατε και δείχνετε ότι προσέχετε και ότι νοιάζεστε. Επίσης έτσι αποφεύγετε τυχόν παρεξηγήσεις και παρερμηνείες.

5. Ξεκινάτε τις προτάσεις σας με το «εγώ» και όχι με το «εσύ», π.χ. «Εσύ φταις που γίναμε έτσι», «Εσύ δεν με καταλαβαίνεις». Έτσι δεν εκφράζετε τις ανάγκες σας, αλλά κατηγορείτε το σύντροφό σας, ο οποίος θα νιώσει αδικημένος και πιθανότατα θα θέλει να υπερασπιστεί τον εαυτό του οδηγώντας τη συζήτηση σε καβγά.

6. Δεν διακόπτετε αυτόν που μιλάει ακόμη κι αν διαφωνείτε με αυτό που ακούτε ή δεν σας αρέσει. Με το να διακόπτετε τον άλλον σταματάτε τη ροή της σκέψης του και προκαλείται εκνευρισμός. Επίσης την ώρα που σας μιλάνε δεν προετοιμάζετε τη δική σας απάντηση, γιατί έτσι δεν προσέχετε αυτά που σας λένε.

7. Χρησιμοποιείτε το «θέλω» και όχι το «πρέπει». Για παράδειγμα, «πρέπει να ασχολείσαι μαζί μου περισσότερο», αντιθέτως πείτε «θέλω να ασχολείσαι μαζί μου περισσότερο», ή «θέλω να περνάμε περισσότερο χρόνο μαζί». Η λέξη «πρέπει» δημιουργεί ένα αίσθημα υποχρέωσης και αγγαρείας, ενώ το «θέλω» εκφράζει την επιθυμία σας.

8. Μιλήστε για τις επιθυμίες σας, όχι μόνο τις καθημερινές (π.χ. να βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού), αλλά τις προσωπικές επιθυμίες (π.χ. «θέλω να μου κάνεις κοπλιμέντα πιο συχνά»). Μην ντρέπεστε για τις επιθυμίες σας, όσο πιο πολύ τις εκφράζετε τόσο έρχεστε σε επαφή με τον εαυτό σας και δένεστε με το σύντροφό σας.

9. Μη φοβάστε να εκφράσετε τα συναισθήματά σας. Δεν χρειάζεται να απολογηθείτε γι’ αυτά ή να εξηγήσετε γιατί νιώθετε έτσι. Πολλοί αποκρύπτουν τα αληθινά τους συναισθήματα (κυρίως οι άντρες) με φόβο ότι θα γελοιοποιηθούν. Αν δεν εκφράζετε, όμως, τα συναισθήματά σας, ο σύντροφός σας δεν μπορεί να μαντέψει τι σας συμβαίνει ούτε να σας κατανοήσει. Δεν είναι μέντιουμ και δεν μπορεί να διαβάσει τη σκέψη σας. Αντίθετα και εσείς μπορεί να νομίζετε ότι ξέρετε τι σκέφτεται ο σύντροφός σας, αλλά μέχρι να σας το πει δεν ξέρετε σχεδόν τίποτα.

10. Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση του/της. Φανταστείτε πως είναι να βιώνεις αυτά που βιώνει ο σύντροφός σας, πως μπορεί να νιώθει και να σκέφτεται, ακόμη κι αν μιλάει για μια κατάσταση που σας αφορά.

11. Αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα που προσπαθείτε να λύσετε, δώστε πιθανές λύσεις. Μην επισημαίνετε απλά το πρόβλημα και περιμένετε από τον άλλον να το λύσει. Ο/η σύντροφος μπορεί να μην έχει ιδέα τι θα θέλατε να κάνει. Πρόταση: Μπορείτε να πείτε «θα μπορούσαμε πιθανόν να δοκιμάσουμε...», «τι νομίζεις εσύ;», έτσι ώστε να του δώσετε κάποιες ιδέες και να προσθέσει έπειτα τις δικές του για να βρείτε μια λύση στα μέτρα σας.

12. Όσο κι αν θυμώνετε πάνω στη συζήτηση, αποφύγετε λέξεις όπως «διαζύγιο», «χωρισμός» ή «θα φύγω». Ασχέτως αν το εννοείται ή όχι, ο σύντροφός σας θα σκεφτεί ότι τον εκβιάζετε ή θα φοβηθεί ότι θα σας χάσει και θα υποχωρήσει. Αυτό δεν είναι στοιχείο καλής επικοινωνίας και το πρόβλημα διαιωνίζεται.

13. Μείνετε στο θέμα. Αν ο σύντροφός σας αποπροσανατολίζει τη συζήτηση διακόψτε τον και γυρίστε στο αρχικό σας ζήτημα.

14. Αποφύγετε κατηγορηματικά την άσκηση κριτικής. Ο σύντροφος νιώθει ότι τον μειώνετε (για να βρεθείτε εσείς σε ανώτερη θέση) και προκειμένου να αμυνθεί θα κάνει και εκείνος το ίδιο, θα επιτεθεί με δικές του κριτικές. Έτσι κατηγορείτε ο ένας τον άλλον και οδηγήστε σε αδιέξοδο. Αφού ακούσουμε τι έχει να μας πει, αν δεν συμφωνούμε έχουμε το δικαίωμα να το δηλώσουμε, χωρίς φυσικά να απορρίπτουμε την οπτική του και κατ’ επέκταση τον ίδιο.

15. Μιλήστε στο/στη σύντροφό σας όπως θα μιλούσατε σε κάποιον άλλον, με σεβασμό και αξιοπρέπεια. Όταν πιάνετε τον εαυτό σας να παραπονιέται, να διατάζει, να απαιτεί, να μιλάει σαρκαστικά ή παιδιάστικα, αναρωτηθείτε αν ήταν κάποιος άλλος στη θέση του θα μιλούσατε έτσι;

16. Δεν θα πρέπει να πιέζετε το σύντροφό σας να σας μιλήσει για κάτι χωρίς να το θέλει. Δίνουμε πάντα χρόνο να μας πλησιάσει ο ίδιος σιγά-σιγά. Από την άλλη δεν αποφεύγουμε τη συζήτηση εντελώς, γιατί έτσι παραμελούμε τη σχέση και τις ανάγκες του άλλου.

17. Mη διστάσετε να παραδεχτείτε τα λάθη σας, και να ζητήσετε συγνώμη.

18. Είναι σημαντικό να μην επισημαίνουμε μόνο τα αρνητικά στοιχεία στον άλλον, αλλά και τα θετικά. Αναλογιστείτε πόσο συχνά επιβραβεύετε το σύντροφό σας. Τις περισσότερες φορές εστιάζουμε στα αρνητικά κάνοντας παράπονα. Γι’ αυτό για κάθε ένα αρνητικό σχόλιο κάντε τουλάχιστον ένα θετικό.

Η καλή επικοινωνία δεν συνεπάγεται και συμφωνία. Πολλές φορές φοβόμαστε να μιλήσουμε με το κίνδυνο ότι θα συγκρουστούμε. Η διαφωνία μεταξύ ενός ζευγαριού δεν είναι ένδειξη ότι δεν ταιριάζει. Η διαφορετικότητα ίσα ίσα είναι αυτή που μας εξελίσσει. Η διαφωνία δείχνει προσπάθεια επικοινωνίας, η σιωπή πάλι όχι.

Τέλος, να θυμάστε ότι κάθε μέλος ενός ζευγαριού πρέπει να ενδιαφερθεί για τη δική του αλλαγή, παρά να περιμένει πρώτα από το σύντροφό του να αλλάξει. Ο καθένας πρέπει να αναλάβει την προσωπική του ευθύνη απέναντι στον άλλον και στη σχέση. Γι’ αυτό την επόμενη φορά που θα θέλετε να συζητήσετε προσπαθήστε να εφαρμόσετε κάποιες από τις παραπάνω προτάσεις και παρατηρήστε πόσο πιο εποικοδομητική είναι τελικά η συζήτηση σας.

Θωμαή Σιώπη Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Μητροπόλεως 31 (2ος όροφος), Βέροια
Τηλ: 2331125058
www.pliroforiodotis.gr/tsiopi