Θεμελίωση του ΕΣΥ εκ του μηδενός

Tου Λεωνίδα Γρηγοράκου*

Η πανδημία αναμφίβολα προκάλεσε ισχυρό σοκ στην ανθρωπότητα, αλλά και στην ελληνική κοινωνία. Η μάχη κατά του κορωνοϊoύ δεν κρίθηκε ακόμη. Όμως, οι καταστροφικές του συνέπειες στην οικονομική και κοινωνική ζωή μοιάζουν ανυπολόγιστες.

Το βέβαιο είναι πως χρειάζονται δυσθεώρητα χρηματικά ποσά. Το εμβόλιο και τα φάρμακα ανεβάζουν το κόστος στα ύψη. Κανείς δεν γίνεται να προβλέψει το ακριβές μέγεθος. Πολύ περισσότερο τον χρόνο που απαιτείται για την καταπολέμησή του.

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια σκληρή και άνιση αναμέτρηση. Το αποτύπωμά της θα μείνει ανεξίτηλο σε ολόκληρο τον κόσμο – ανεπτυγμένο και μη. Η απώλεια χρημάτων θα είναι τεράστια. Το σημαντικότερο, θα υποσκάψει τους ρυθμούς ανάπτυξης. Θα διευρύνει τις ανισότητες. Θα αποδυναμώσει περαιτέρω τις κοινωνικές δομές κάθε χώρας.

Ωστόσο, επιβάλλεται να προτάξουμε την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, προσπαθώντας ταυτόχρονα να ελέγξουμε τις παρενέργειές της στην οικονομία και στην εργασία. Όπλο μας είναι η επιστήμη. Προσβλέποντας σ’ αυτή, δημιουργούμε ασπίδα προστασίας για τη ζωή μας.

Η επένδυση στην έρευνα είναι μονόδρομος. Η ιατρική, η μοριακή βιολογία, η αποκρυπτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, μάς παρέχουν ευκαιρίες. Αυτές οφείλουμε να αξιοποιήσουμε, προκειμένου να αποτρέψουμε τους θανάσιμους κινδύνους για τους ανθρώπους.

Η καταστροφή της φύσης, η κλιματική αλλαγή, οι πολλαπλοί ιοί, συνιστούν πραγματική απειλή για την ύπαρξή μας. Οι επιπτώσεις τους δεν αντιμετωπίζονται με συνωμοσιολογίες ή άλλες «ψεκασμένες» θεωρίες. Ούτε με την υποταγή μας στον πανικό.

Με πυξίδα μας τις ιατρικές υποδείξεις, μπορούμε να περιορίσουμε τους υπαρκτούς κινδύνους. Η πιστή τήρηση των συστάσεων των γιατρών τούς ελαχιστοποιεί. Και τούτο διότι, παρά τα όσα υποστηρίζουν ορισμένοι, ο κορωνοϊός δεν παύει να είναι ταξικός. Όσοι ζουν στις φαβέλες ή δεν έχουν πρόσβαση σε περίθαλψη είναι πολλαπλά εκτεθειμένοι. Με την έννοια αυτή η πανδημία προσβάλλει περισσότερο τους μη έχοντες.

Η εμπειρία που συλλέξαμε αποδεικνύεται διδακτική. Πέρα από την αμεριμνησία, την οποία πρέπει να αποβάλουμε, επιβάλλεται να δούμε με ποιο τρόπο θα ακολουθήσουμε πολιτικές πραγματισμού και ορθολογισμού.

Μυθοποιώντας το Εθνικό Σύστημα Υγείας, καλλιεργούμε ψευδείς συνειδήσεις. Η αλήθεια είναι αμείλικτη. Ωραιοποιώντας τη ζοφερή κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα δημόσια νοσοκομεία στρουθοκαμηλίζουμε. Όποιος χρειάστηκε να καταφύγει εκεί βίωσε στο πετσί του τα φλέγοντα προβλήματά τους.

Οι αυταρέσκειες μάς στερούν τη δυνατότητα να αντιληφθούμε τι συμβαίνει γύρω μας. Την ώρα που οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας έσωσαν πάνω από διακόσιους συμπολίτες μας, σημαντικός ήταν ο αριθμός των ανθρώπων, που στερήθηκαν τις απαραίτητες ιατρικές υπηρεσίες, λόγω της έκτακτης κατάστασης.

Η δημόσια υγεία χρειάζεται εκ βάθρων αλλαγές. Με μερεμέτια και μικροδιευθετήσεις δεν επιλύονται τα συσσωρευμένα αδιέξοδα. Αν δεν εγκαταλείψουμε τις απλοϊκές και απλουστευτικές αντιλήψεις δεν πρόκειται κανένα Εθνικό Σύστημα Υγείας να αναζωογονηθεί.

Τούτο προϋποθέτει να τραβήξουμε διαχωριστική γραμμή απέναντι σε εκείνους που είναι εμποτισμένοι με ιδεοληπτικές εμμονές, παραμένοντας θιασώτες ανώφελων και απαρχαιωμένων απόψεων. Αλλά και σε αυτούς που επιζητούν τη χειραγώγηση της δημόσιας υγείας από τους αδυσώπητους κανόνες της αγοράς.

Με δοσολογίες κρατισμού και λαϊκισμού, με κοντόφθαλμες πολιτικές και πελατειακές λογικές, το μόνο που διασφαλίζουμε είναι η στασιμότητα και η περαιτέρω απαξίωσή του. Το χειρότερο, αφήνουμε την υγεία των πολιτών εκτεθειμένη σε πολλαπλούς κινδύνους. Η σύζευξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας υπήρξε εμβληματικό έργο του ΠΑΣΟΚ. Η αναγέννησή του είναι συνυφασμένη με τη θεμελίωσή του «εκ του μηδενός» – για να παραφράσουμε τη ρήση του γνωστού τραγουδοποιού Δ. Σαββόπουλου για την παράδοση.

* Ο Λεωνίδας Γρηγοράκος είναι καθηγητής Εντατικής Θεραπείας-Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.