Τι σημαίνει καθυστέρηση λόγου και πότε μιλάμε για καθυστέρηση λόγου;

Της λογοθεραπεύτριας Παρθένας Ιωσηφίδου Σκεντερίδου

Μια από τις πιο συνηθισμένες ερωτήσεις λοιπόν που ακούμε από τους γονείς είναι: 

Γιατί το παιδί μου δε μιλάει καθόλου;  

Μήπως υπάρχει κάποιο πρόβλημα; 

Θα μιλήσει;

Η σημαντικότερη ηλικία για την ανάπτυξη της γλώσσας είναι από 1,6 έως 4,6 χρονών. Το παιδί στην ηλικία των 4 έως 5 χρονών πρέπει να έχει μία κατανοητή ομιλία.

Σε κάθε παιδί με φυσιολογική ανάπτυξη, ο λόγος εμφανίζεται αυτόματα. Ωστόσο, υπάρχουν παιδάκια που καθυστερούν να εμφανίσουν λόγο ή παιδιά που αρχίζουν να μιλούν κανονικά αλλά καθυστερούν να εξελίξουν τους υπόλοιπους τομείς του λόγου. Το γεγονός αυτό λοιπόν προκαλεί ανησυχία στους γονείς, οι οποίοι απευθύνονται σε συγγενείς και φίλους στην προσπάθεια τους να λύσουν τις απορίες τους. Συχνά δεν παίρνουν απαντήσεις που τους εφησυχάζουν ή δεν ενημερώνονται σωστά.

Τι σημαίνει καθυστέρηση λόγου και πότε μιλάμε για καθυστέρηση λόγου;

Καθυστέρηση λόγου σημαίνει ότι οι λέξεις ή οι προτάσεις δεν γίνονται κατανοητές ή δεν χρησιμοποιούνται ανάλογα με την αντίστοιχη ηλικία του παιδιού.

Πότε μιλάμε για καθυστέρηση λόγου;

Μιλάμε για καθυστέρηση λόγου όταν το παιδί σας πλησιάζει την ηλικία των 3 ετών και:

• Δεν χρησιμοποιεί καθόλου λόγο
• Επικοινωνεί μόνο με νοήματα (δείχνει αυτό που θέλει)
• Λέει μόνο συλλαβές ή λέξεις όπως μαμά, μπαμπά, παππού, γιαγιά, νερό (λεξιλόγιο < 10)
• Δυσκολεύεται να επαναλάβει λεξούλες που του λέμε
• Ο λόγος του είναι ακατανόητος από το κοινωνικό περιβάλλον
• Δεν κάνει συνδυασμούς λέξεων (π.χ. φράσεις: μαμά μπάλα, μικρές προτάσεις: μαμά τρώει μπανάνα)

Πότε θα πρέπει να αναζητήσω τη βοήθεια του ειδικού;

Όταν αρχίσετε να ανησυχείτε! Η πρώιμη παρέμβαση είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς ένα παιδί σε ηλικία 24 με 30 μηνών  έχει πολλές δυνατότητες βελτίωσης και ανάκαμψης της γλωσσικής καθυστέρησης εφόσον και εάν ακολουθηθεί η σωστή συμβουλευτική ή θεραπευτική αγωγή.Πρέπει να σημειωθεί πως δουλειά  του λογοθεραπευτή είναι να αξιολογήσει τη διαταραχή, να ενημερώσει την οικογένεια του παιδιού για τα προβλήματά του και, στη συνέχεια, να ενισχύσει τις δεξιότητες και να αποτρέψει την επιδείνωση των επικοινωνιακών δυσλειτουργιών του παιδιού. Γονείς και ειδικοί, συνεργαζόμενοι, μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να βελτιώσει και, τελικά, να αποκαταστήσει τον λόγο ή την ομιλία του.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε την διαδικασία ανάπτυξης λόγου στο παιδί σας:

1. Ενθαρρύνετε την ικανότητα του για επικοινωνία με το να τον κοιτάτε όταν του μιλάτε και να μιμείστε τους ήχους που κάνει.
2. Μιλάτε του κατά τη διάρκεια μιας βόλτας περιγράφοντας αυτά που κάνετε και βλέπετε.
3. Παίξτε μαζί του απλά παιχνίδια, όπως κουκουτσα, χτυπώ παλαμάκια, στέλνω φιλάκι, γνέφω  γεια κτλ, που το μαθαίνουν να ακολουθεί τη σειρά του, απαραίτητη  προϋπόθεση για να μάθει να μιλάει.
4. Χρησιμοποιείτε απλό αλλά σωστό γραμματικά λόγο.
5. Μιλάτε περιγράφοντας απλά καθημερινά πράγματα που κάνετε.
6. Χρησιμοποιείτε επιθετικούς προσδιορισμούς όταν μιλάτε.
7. Διδάξτε του τους ήχους που κάνουν τα διάφορα ζώα.
8. Κατονομάστε αντικείμενα , φρούτα , παιχνίδια , μέρη του σώματος.
9. Εκμεταλλευτείτε την ώρα του μπάνιου που παίζει και χαλαρώνει για να του μάθετε πως προφέρονται κάποιοι ήχοι, παίζοντας μαζί του.
10. Επεκτείνετε αυτά που λέει, πχ "αυτό είναι ένα γατάκι"-"ναι αυτό είναι ένα μικρό γκρίζο γατάκι".
11. Προσπαθείτε να βρίσκετε χρόνο για να του διαβάζετε απλά βιβλία με μεγάλες εικόνες και μια-δύο λεξεις  ανά σελίδα, κάθε μέρα. 
12. Επικεντρώστε την προσοχή σας περισσότερο στο τι θέλει να σας πει το παιδί και όχι τόσο στον τρόπο που το λέει.
13. Βοηθήστε το στο να εκφράζει συναισθήματα και ιδέες.

ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ!!!

• Οι δυσκολίες ενός παιδιού πρέπει πάντοτε να εκτιμώνται σε σχέση με την ηλικία του.
• Ο ψυχολογικός παράγοντας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και εμπλέκεται άμεσα στο λόγο και την ομιλία.
• Η απώλεια ακοής δεν φαίνεται πάντοτε και μπορεί να συμβάλλει στην καθυστέρηση του λόγου και της ομιλίας - ακόμη και αν είναι παροδική λ.χ. συχνές ωτίτιδες.
• Εάν κάτι σας ανησυχεί είναι προτιμότερο να απευθυνθείτε σε ένα λογοθεραπευτή.
• Η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση είναι πάντοτε καλύτερες από την εδραίωση του προβλήματος. Παιδιά με Καθυστέρηση λόγου πρέπει να αξιολογούνται για γενικότερα γνωστικά προβλήματα και να παρακολουθούνται για ενδεχόμενη αλλαγή στη διάγνωση όσο πλησιάζουν τη σχολική ηλικία.
•  Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση των διαταραχών λόγου και ομιλίας, μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες μάθησης και σχολική αποτυχία.