Ένα νομοσχέδιο του σήμερα με βλέμμα στο χτες

Γράφει ο Βασίλης Σαράντης  δάσκαλος

«Επιβεβλημένες από τις σύγχρονες απαιτήσεις οι αλλαγές στην Παιδεία» ανέφερε η υπουργός Παιδείας. Εκφράσεις επιλεγμένες  για τη χειραγώγηση της άποψης του αναγνώστη, ισχυροποιώντας  και  νομιμοποιώντας το περιβόητο και από την πρώτη στιγμή της διακυβέρνησης διαφημισμένο, νομοσχέδιο.  Όμως το έργο το έχουμε ξαναδεί!

Ας παραβλέψουμε ως προφανή, την επιλογή να κατατεθεί προς διαβούλευση, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, εν μέσω πανδημίας, με σχολεία κλειστά, εκπαιδευτικούς στα σπίτια τους  και συλλόγους εκπαιδευτικών ανενεργούς.

 Ας παραβλέψουμε και το γεγονός ότι ο μέγιστος αριθμός των μαθητών ανά τμήμα αυξάνεται σε 24 με δυνατότητα προσαύξησης κατά 10% με απόφαση του Διευθυντή της σχολικής μονάδας, δηλαδή τελικά 26. Ας παραβλέψουμε τέλος τη  συρρίκνωση των σχολικών μονάδων εξαιτίας  του ελάχιστου  αριθμού των 20 μαθητών  για τη σύσταση τμήματος ,στα 7/Θ και άνω Δημοτικά Σχολεία. Ας δουλέψουν και λίγο οι εκπαιδευτικοί που κάθονται τόσους μήνες και πληρώνονται.

Ας δούμε λοιπόν ποιες είναι οι «αλλαγές»,  αν αυτές έχουν κάτι νέο και καινοτόμο και αν συμβαδίζουν με τις «σύγχρονες αντιλήψεις και απαιτήσεις».

1. Διαγωγή… κοσμιοτάτη

Επαναφέρεται ο αναχρονιστικός και αντιπαιδαγωγικός θεσμός του χαρακτηρισμού της διαγωγής μαθητών, ο οποίος θ’ αναγράφεται στους τίτλους σπουδών, των απολυτηρίων, των αποδεικτικών απόλυσης και λοιπών αποδεικτικών και πιστοποιητικών σπουδών και ο οποίος θα  ακολουθεί τους νέους/νέες σε όλη τους τη ζωή!

Ανεπίσημα είχε αυτοκαταργηθεί από τη δεκαετία του ’80 αφού σε όλα τα απολυτήρια υπήρχε μόνο ο χαρακτηρισμός «εξαίρετη». Επίσημα καταργήθηκε το 2017. Το απολίθωμα του χαρακτηρισμού της διαγωγής είχε ως κριτήριο αξιολόγησης της προσωπικότητας του μαθητή, τις πολιτικές απόψεις αυτού και της οικογένειάς του.

Παράλληλα θεσμοθετούνται εκ νέου οι πολυήμερες αποβολές σε μαθητές για να συνετιστούν, αντί εστίασης στην πρόληψη και την παιδαγωγική αντιμετώπιση.

Αλλά , ας  δεχτούμε όμως ότι κάποιος μαθητής έχει «παραβατική» συμπεριφορά. Ο ρόλος του σχολείου δεν είναι να σηκώσει το δάχτυλο και ως καταδότης,  να  στιγματίσει ένα παιδί ή έναν έφηβο/η  για όλη του τη ζωή, αλλά να διορθώσει με παιδαγωγικές παρεμβάσεις αυτή τη συμπεριφορά. Αν ο μαθητής εξακολουθεί να παρουσιάζει παραβατική συμπεριφορά, τότε το σχολείο φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης γι αυτό και σ’ ένα βαθμό έχει αποτύχει. Τέτοια σχολεία θέλει η κυβέρνηση;

2. Εισαγωγή νέων θεματικών ενοτήτων στο Νηπιαγωγείο όπως Φυσική Αγωγή,       Ρομποτική, Αγγλικά 

Στους γνώστες του συστήματος εκπαίδευσης, είναι κοινός τόπος ότι το αναλυτικό πρόγραμμα του Νηπ/γειού συμπεριλαμβάνει Γλώσσα, Μαθηματικά, Μελέτη Περιβάλλοντος, Εικαστικά, Μουσική, Φυσική Αγωγή και Πληροφορική.

Η διδακτική προσέγγιση αυτών ορίζεται:

• από την αναπτυξιακή ηλικία του νηπίου και τις νοητικές δυνατότητες πρόσληψης της γνώσης, για τους γνωρίζοντες αναπτυξιακή ψυχολογία
• από την διαθεματική και ολιστική αντίληψη της γνώσης, για τους γνωρίζοντες παιδαγωγικά.

          Θα χρειαζόταν ολόκληρο βιβλίο για την ανάλυσή τους, ωστόσο δεν επιτρέπεται αυτά να μη τα γνωρίζουν οι συντάκτες του νομοσχεδίου.

Επιπλέον,  τα πανεπιστημιακά τμήματα της Προσχολικής εκπαίδευσης τροφοδοτούν τις νηπιαγωγούς με  τις παιδαγωγικές, ψυχολογικές και επιστημονικές γνώσεις διδακτικής μεθοδολογίας  κάτι το οποίο στερούνται όλες οι άλλες ειδικότητες που είναι σχεδόν ακατάλληλες για διδασκαλία στα νηπιαγωγεία.

3. Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

3. 1.  Αύξηση εξεταζόμενων μαθημάτων! Στην Φινλανδία η μόνη εξέταση που υπάρχει στο σχολείο είναι μία φορά στην Γ’ Λυκείου. Το λέω αυτό διότι όταν κάποιος θέλει να μιλήσει για επιτυχημένο εκπαιδευτικό σύστημα αναφέρεται στο  φινλανδικό.

Ένα εξετασιοκεντρικό και επομένως βαθμοθηρικό μοντέλο σε καμιά περίπτωση δεν  ικανοποιεί τις παιδικές δεξιότητες, τις προσωπικές ανάγκες και δυνατότητες.  Κάθε αλλαγή στην εκπαίδευση όταν δεν σέβεται τις ατομικές ανάγκες των μαθητών, είναι εξ αρχής καταδικασμένη. Εκτός κι αν δεν θέλουμε μελλοντικούς πολίτες με προσωπική κρίση και άποψη.

3.2.. Τράπεζα θεμάτων. Εφαρμόστηκε την περίοδο  2013-14. Το δε   σύστημα όρων και προϋποθέσεων για την προαγωγή των μαθητών  άλλαξε-τροποποιήθηκε 3 φορές, μέσα στο καλοκαίρι, για να καταφέρει να μειώσει των αριθμό των μεταξεταστέων μαθητών, που τελικά διαμορφώθηκε στο 25% μετά από έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Νομό Δωδεκανήσου.

Μήπως επανέρχεται και η τράπεζα Θεμάτων στην υπηρεσία της διαβάθμισης και όχι της αναβάθμισης του συστήματος εκπαίδευσης, αφού με την εφαρμογή της θα «πετάξει» έξω μεγάλο αριθμό μαθητών; Από την άλλη αν αυτή λειτουργούσε για διδακτικούς και όχι για εξεταστικούς σκοπούς θα μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει όλους τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές.

4. Βασικά- Πειραματικά- Πρότυπα  σχολεία.

Σχολεία τριών διαφορετικών στοχεύσεων. Αν αυτό δεν είναι διαβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης τότε τί είναι;   Στα Βασικά φοιτά  η πλειονότητα των μαθητών, όπως ακριβώς ανήκει και η πλειονότητα του λαού. Στα Πειραματικά κληρώνεται ένα μικρός «τυχερός» αριθμός μαθητών που βρίσκονται στα αστικά κέντρα και στα Πρότυπα, επιλέγονται κατόπιν αυστηρών εξετάσεων ελάχιστοι «άριστοι» που έχουν οικονομική και κοινωνική πρόσβαση, σε υψηλού κόστους προετοιμασία.

Στη Φινλανδία, επανέρχομαι, όλα τα σχολεία είναι ίδια, δεν υπάρχουν κατηγορίες. Πραγματική αναβάθμιση, αλλαγή προς τα μπρος και στοίχημα θα ήταν όλα τα σχολεία να είναι πρότυπα και να μην χρειάζεται η διαδικασία των εξετάσεων για να διαχωρίζονται οι μαθητές σε ήρα και σιτάρι. Το θέλει όμως αυτό η κυβέρνηση;  Η απάντηση στις ρυθμίσεις για τα ΕΠΑΛ…

5. Αποδόμηση των ΕΠΑΛ  

Ας θυμυθούμε

α) Το  2013, η κυβέρνηση της ΝΔ τότε, κατήργησε  τις πολυπληθέστερες και δημοφιλέστερες, ειδικότητες  και έβγαλε 2500 εκπαιδευτικούς τεχνικών ειδικοτήτων σε διαθεσιμότητα. Οι μαθητές αυτών των ειδικοτήτων κατευθύνθηκαν στα ιδιωτικά ΙΕΚ και ΚΕΚ.

 β) Αύγουστος 2019,  με το καλημέρα της σημερινής κυβέρνησης, αναστολή Διετών Πανεπιστημιακών Τμημάτων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης με δωρεάν φοίτηση για αποφοίτους ΕΠΑΛ.

Έτσι και τώρα, η κυβέρνηση με το νομοσχέδιο έρχεται να συρρικνώσει εκ νέου τα ΕΠΑΛ που εκτός των άλλων παίζουν  κι έναν σπουδαίο  κοινωνικό ρόλο για τις λιγότερο ευνοημένες κοινωνικές ομάδες. Τα ηλικιακά και θεσμικά εμπόδια που βάζει,  σπρώχνουν άλλη μια φορά τους εκπαιδευτικούς τεχνικής εκπαίδευσης σε απόγνωση, και όσους μαθητές έχουν την οικονομική ευχέρεια  και θέλουν να αποκτήσουν τεχνικές γνώσεις και επαγγελματικές δεξιότητες, στα ιδιωτικά ΙΕΚ και ΚΕΚ.

Όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα τι θα κάνουν;

Με βάση τα παραπάνω, λοιπόν, είναι ξεκάθαρο ‘ότι το νομοσχέδιο «δεν ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις»  αλλά από το νεοφιλελεύθερο στίγμα που εμπεριέχεται στο περιεχόμενο και στη στοχοθεσία του διαπιστώνεται μια επίθεση στο κοινωνικό αγαθό της δημόσιας παιδείας.

Γιατί  για κάποιους η εκπαίδευση είναι  μηχανισμός: συντήρησης και αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας,  επιλογής  και κατανομής ρόλων, νομιμοποίησης οικονομικών και ιδεολογικών κατευθύνσεων, αναπαραγωγής ανισοτήτων.

Για κάποιους άλλους είναι  πολιτική και ηθική πρακτική που παρέχει γνώσεις , δεξιότητες, ευκαιρίες ανάπτυξης της προσωπικότητας, μηχανισμούς σύνδεσης της μάθησης με την κοινωνική αλλαγή, ανάπτυξης της κριτικής ικανότητας και πρακτική δημιουργίας ενεργών πολιτών που θα συμμετέχουν  στην οικοδόμηση της ουσιαστικής δημοκρατίας και  θα επιδιώξουν ένα μέλλον διαφορετικό, καινούριο που δεν θα αναπαράγει και δεν θα νομιμοποιεί το σήμερα…

Ο Βασίλης Σαράντης είναι δάσκαλος μέλος της ΕΡΑ, πρώην μέλος-ταμίας του ΣΕΠΕ Ημαθίας,  εκλεγμένος αντιπρόσωπος, στο Συνέδριο της ΔΟΕ