Το κουδούνι του σχολείου και το «καμπανάκι» του δημογραφικού

Του Διονύση Διαμαντόπουλου

Με το τελευταίο κουδούνι του σχολικού έτους 2017-18, ολοκληρώθηκε και η αποστολή στη Διεύθυνση Εκπαίδευσης των στατιστικών στοιχείων των σχολείων για την επόμενη σχολική χρονιά. Μια προσεκτική ματιά στα στοιχεία που αφορούν στα παιδιά που τον προσεχή Σεπτέμβριο θα φοιτήσουν για πρώτη φορά στο δημοτικό σχολείο, φανερώνει τις εκρηκτικές πλέον διαστάσεις που λαμβάνει το δημογραφικό πρόβλημα στη Χώρα μας.

Συγκεκριμένα, η επόμενη σχολική χρονιά στην Ημαθία θα ξεκινήσει με 10 τμήματα Α΄ Τάξης λιγότερα. Πρωτοφανές, αν σκεφτεί κανείς ότι έως και πέρυσι ο μαθητικός πληθυσμός παρουσίαζε μια σταθερότητα ή μια μικρή έστω μείωση. Τον προσεχή Σεπτέμβριο όμως θα φοιτήσουν στα δημοτικά μας σχολεία 300 περίπου παιδιά λιγότερα από πέρυσι, ενώ στα νηπιαγωγεία η μείωση μέσα σε ένα μόνο χρόνο υπερβαίνει τα 100 παιδιά.

Αν εστιάσουμε μάλιστα στα στοιχεία της τελευταίας πενταετίας (σχολ. έτη 2014-15 έως 2018-19) και κυρίως στις εγγραφές των νηπίων, όπου τα στοιχεία είναι περισσότερο ενδεικτικά, καθώς αφορούν παιδιά δύο μόνο ηλικιών (4 και 5 ετών) η εικόνα είναι ακόμα πιο δραματική, αφού στο διάστημα αυτό η μείωση φτάνει στο 12% ή, σε απόλυτους αριθμούς, έχουμε 295 νήπια λιγότερα!

Αυτό σημαίνει ότι κατά την τελευταία πενταετία στην Ημαθία χάσαμε 2 μεγάλα δημοτικά σχολεία και 5 νηπιαγωγεία. Ή, αν θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε γενικότερους δημογραφικούς όρους, θα λέγαμε πως από τον χάρτη της Ημαθίας σβήστηκε ένα ολόκληρο χωριό!

Η απότομη αυτή μείωση του μαθητικού πληθυσμού δεν μπορεί να θεωρηθεί άσχετη με την οικονομική κρίση, αφού τα παιδιά που τον προσεχή Σεπτέμβριο θα περάσουν για πρώτη φορά το κατώφλι του σχολείου, έχουν γεννηθεί στην αρχή της κρίσης. Τότε δηλαδή που οι συνέπειες της οικονομικής ύφεσης (ανεργία, απολύσεις, μείωση αποδοχών και γενικότερη ανασφάλεια) οδήγησαν αναπόφευκτα στη μείωση των γάμων και των γεννήσεων. Αυτό επιβεβαιώνουν εξάλλου και σχετικές έρευνες που δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των γεννήσεων είναι μικρότερος από τον αριθμό των θανάτων και των ατόμων που μεταναστεύουν, με συνέπεια ο πληθυσμός της Χώρας να μειώνεται και να γερνάει.

Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, οι συνέπειες του προβλήματος για τη Χώρα και την Εκπαίδευση θα είναι τα επόμενα χρόνια δραματικές. Για τη Χώρα, η μείωση του πληθυσμού θα θέσει εκ των πραγμάτων ζητήματα εθνικής ασφάλειας, κοινωνικής συνοχής και προοπτικών οικονομικής ανάπτυξης. Ενώ για την Εκπαίδευση, η συνεχής μείωση του μαθητικού δυναμικού θα οδηγήσει σε σταδιακή συρρίκνωση τμημάτων και σχολικών μονάδων, με αυτονόητα τα δυσμενή αποτελέσματα στην ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου.

Με βάση την εικόνα αυτή, και έχοντας υπόψη πως για τη σταθεροποίηση του πληθυσμού μιας χώρας ο δείκτης γονιμότητας πρέπει να κυμαίνεται στο 1,8 παιδιά ανά γυναίκα, ενώ στην Ελλάδα ο αντίστοιχος δείκτης σήμερα βρίσκεται στο 1,3 τότε η λήψη άμεσων μέτρων για την αντιστροφή της επικίνδυνα φθίνουσας πορείας της Εκπαίδευσης και της Χώρας καθίσταται αναγκαία.

Συμπέρασμα; Το καμπανάκι του δημογραφικού χτύπησε στα σχολεία μας. Και μάλιστα δυνατά! Αν κάνουμε πως δεν το ακούμε, τότε πολύ σύντομα στις αυλές θα ακούγονται όλο και λιγότερες παιδικές φωνές, με ότι αυτό συνεπάγεται για όλους μας!

* Ο Διονύσης Διαμαντόπουλος είναι Διευθυντής στην Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης