Στο μονοπάτι της άνοιξης: Οδοιπορικό στο Ξηρολίβαδο, ανάμεσα σε φύση, ιστορία και ψίθυρους του δάσους

Γράφει ο Νίκος Τσιαμούρας

H καλύτερη εποχή για πεζοπορία και ορειβασία στην φύση δεν είναι άλλη από την άνοιξη. Τα βουνά πρασινίζουν και τα μονοπάτια στολίζονται με αγριολούλουδα σε κάθε χρώμα και άρωμα. Η φύση είναι εδώ άκου τον ψίθυρο της !

Τα μωβ σύννεφα και ο ήλιος που ανατέλλει καλωσορίζουν μια ανοιξιάτικη μέρα.

 Ξεκινήσαμε χωρίς βιασύνη από την Ελιά Κυριακή πρωί στις 8 για ορειβασία κοντά στη γειτονιά μας   στην περιοχή του Ξηρολίβαδου.

 Ανεβαίνουμε τον φιδωτό δρόμο,  δρόμος πνιγμένος στην κυριολεξία από καταπράσινες οξιές και άλλα δένδρα, σε ένα αιώνιο αγκάλιασμα.

 Μετά από μια διαδρομή 30 λεπτών φθάσαμε στο Ξηρολίβαδο. 

Φορτισμένη η πλαγιά του χωριού από την ιστορία μας υποδέχεται μέσα στο Κυριακάτικο πρωινό, έρημο από κίνηση και ανθρώπους.

Τα τελευταία χρόνια έχουν χτιστεί και μερικά πέτρινα σπίτια σημάδι ευημερίας. Παλιά έχτιζαν τις πέτρες γιατί μόνο πέτρες είχαν, τις έκοβαν, τις μετέφεραν με μουλάρια, σιγά – σιγά τις πελεκούσαν  και   όταν είχε καλό καιρό την άνοιξη και τα καλοκαίρια  συνέχιζαν το κτίσιμο.

Σε γνωστό έγγραφο του τουρκικού ιεροδικείου της Βέροιας το Ξηρολίβαδο μνημονεύεται πολλές φορές από το 1640.

Οι Τούρκοι περιστασιακά το αποκαλούσαν Ουζούντζιοβα ή και Άνω Ουζουντζά. Ο περίφημος Γάλλος περιηγητής Μπουκαμβίλ που πέρασε από το τότε κατεστραμμένο χωριό το 1806 αναφέρεται για το όρος Ξηρολίβαδο  και για το χωριό που ήταν κτισμένο σε μια κοιλάδα 4 λευγών κατοικημένο από Τούρκους κονιάρηδες. Το χωριό με το ίδιο όνομα αναφέρεται και σε δημοτικά τραγούδια, όπως σε ένα που εξιστορεί εκστρατεία του περίφημου Νικοτσάρα.

Οι κάτοικοι συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821.

Σπουδαίος αγωνιστής ήταν ο Απόστολος ( Λιόλιος) Ξηρολιβαδιώτης γαμπρός του Μάρκου Μπότσαρη καθώς παντρεύτηκε την αδελφή του Δέσπω.

Μετά την καταστροφή της Νάουσας  το 1822. Τα στρατεύματα του Εμπού Λουμπούτ, επιδόθηκαν σε συστηματική καταστροφή των χωριών του Βέρμιου μεταξύ των οποίων και το Ξηρολίβαδο. Όσοι γλίτωσαν από τον άγριο θάνατο σύρθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής.

Έτσι όταν οι πρόγονοι των σημερινών βλαχόφωνων κατοίκων εγκαταστάθηκαν στο Ξηρολίβαδο, ο παλιότερος οικισμός ήταν έρημος και ερειπωμένος. Το όνομα Ξηρολίβαδο διατήρησαν και οι κτηνοτρόφοι μετά την εγκατάσταση τους στο Βέρμιο, προερχόμενοι από τα βλαχοχώρια της Πίνδου.

Με το που αφήσαμε τα αυτοκίνητα το τοπίο καταπράσινο και χωρίς να το καταλάβουμε γρήγορα βρεθήκαμε μέσα σε πυκνό δάσος.  Μονοπάτι πλημμυρισμένο από τη δροσιά της νύχτας ορειβατούμε απαλά σε αυτή την ηρεμία της φύσης.

Το μονοπάτι ανεβαίνει ομαλά μέσα από  δάσος οξιάς,  πεσμένα φύλλα και απόλυτη ησυχία. Η οξιά ή φηγός ( Fagus) είναι ένα γένος δέκα φυλλοβόλων δένδρων που συναντώνται στην Ευρώπη, Ασία και Βόρεια Αμερική. Στην Ελλάδα  σχηματίζει πυκνόφυτα μεγάλα δάση στα βουνά της Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της Βόρειας Ελλάδας. Είναι μεγάλο και ψηλό δένδρο ,το ύψος του φθάνει μέχρι και τα 35 μέτρα. Φυλλοβόλο με κορμό ευθύ, λείο, ομαλό.

Μια κουκουβάγια, φωλιασμένη στο βαθούλωμα του κορμού μιας γέρικης οξιάς – έβγαζε που και που κάποια πένθιμη κραυγή- , σα να θρηνούσε την νύχτα που έφυγε. Ένας καταπράσινος πίνακας σαν από ταινία ξεπροβάλλει μπρος τα μάτια μας.

Στην καρδιά αυτού του σκηνικού η σκηνοθέτης φύση φιλοτέχνησε για αιώνες τώρα ένα απίθανο ζωγραφικό πίνακα με εικόνες και αισθήσεις.

Μάρτυρες αυτής της πανέμορφης σκηνής συνεχίζουμε  μαγεμένοι να οδοιπορούμε .

 Η φύση είναι εδώ άκου τον ψίθυρο της….!

Η εικόνα που απλώνεται γύρω μας διαφέρει ελάχιστα από τους πρώτους οδοιπόρους βλάχους που ήρθαν από τα Γρεβενά το 1840.

Σταματώ, αφουγκράζομαι την ησυχία του δάσους. Μόλις που ακούγεται ο αέρας, σβήνω την αναπνοή μου, χαλαρώνω το σώμα και τις αισθήσεις μου και αφήνομαι. έστω για λίγα λεπτά.

Η ώρα περνά γρήγορα στην αγκαλιά της γοητευτικής φύσης. Χρώματα  ζωντανά σκιές που αλλάζουν κάθε στιγμή, δεν μας αφήνουν περιθώρια να αναλογισθούμε τα προβλήματα και τις έννοιες της καθημερινότητας. Τώρα μονοπάτι ανηφορικό μόνοι εμείς και η ησυχία του δάσους, πεύκα και οξιές.

Οδοιπορούμε για περισσότερο από 40 λεπτά της ώρας, φτάσαμε σε ξέφωτο γυμνό από δένδρα, μόνο χαμηλή βλάστηση και θάμνοι. Με την συνοδεία κάποιων πουλιών συνεχίζουμε. Οι αχτίνες του ήλιου που απλώνονται παντού και σκεπάζουν με τα φωτεινά τους χρώματα τα πάντα τριγύρω μας δημιουργούν ένα αίσθημα αισιοδοξίας.

Πήραμε την βουνοπλαγιά με και χωρίς καθόλου ορειβατικά σημάδια, δεκάδες κοχύλια –σαλιγκάρια του βουνού στην πρωινή δροσιά μαζί με κίτρινα αγριολούλουδα  μας  καλωσορίζουν.

Ορειβατούμε στην απότομη βουνοπλαγιά λίγο πριν την κορυφή βαθιές ανάσες βήματα αργά, πήραμε πορεία δεξιά.

Συνεχίζουμε για την κορυφή Οδοντόπετρα ……..

Το τραγούδι του κούκου  μας οδηγεί  απαλά στο μονοπάτι της επιστροφής, η επιστροφή γίνεται από την άλλη πλευρά της βουνοπλαγιάς. Μέσα από πυκνό δάσος οξιάς απέραντης δροσιάς συνεχίζουμε την κατάβαση.

Ο γυρισμός τώρα γίνεται από τον δασικό δρόμο..

Ο ήλιος μας ακολουθεί λαμπερός ,ζέσταινε μεσουρανώντας τα πρόσωπα των ορειβατών.

Δεκάδες πουλιά συνεχίζουν αδιάκοπα την μελωδία τους. Τα αγριολούλουδα μας χαρίζουν συναισθήματα χαράς και μας υπενθυμίζουν ότι η άνοιξη είναι εδώ,.

 Επιδοτούμενες αγελάδες  που βόσκουν αμέριμνα, τα τελευταία χρόνια αρκετοί, όχι απαραίτητα κτηνοτρόφοι, έχουν πάρει επιδοτήσεις για παραγωγή βιολογικού κρέατος. 

Μαγευτική η σημερινή μας περιπλάνηση σαν μηχανή που σε οδηγεί πίσω στο χρόνο, στην εποχή που το Ξηρορολίβαδο ήταν σταυροδρόμι καραβανιών .

Η φύση είναι εδώ αφιερώστε της  λίγο χρόνο για να ακούσετε τον ψίθυρο της όλες τις ώρες της ημέρας.

Επιστρέφοντας, νοιώθεις ότι πήρες κάτι μαζί σου, εικόνες και στιγμές μέσα σε μια απόλυτη ησυχία.

 Επιστροφή στην τσιμεντένια πόλη.