Μάνες του κόσμου στις κρίσιμες στιγμές

Του Κώστα Καραγιάννη

Μά ἡ υπέροχη γυναῖκα τόν κατάλαβε
(εἶχεν ἀκούσει κιόλα κάτι διαδόσεις σχετικές),
καί τόν ἐνθάρρυνε νά ἐξηγηθεῖ.
Καί γέλασε∙ κ' εἶπε βεβαίως πηαίνει.
Και μάλιστα χαίρονταν που μποροῦσε να 'ναι
στό γῆρας της ὠφέλιμη στήν Σπάρτην ἀκόμη.
Κ Καβάφης «Ἐν Σπάρτη»

Η κυρία Μαρία είναι η μητέρα ενός καλού φίλου. Είναι μια ταπεινή ύπαρξη και δεν έχει καμιά σχέση με την Κρατησίκλεια¹ της ιστορίας και του παραπάνω χωρίου του Καβάφη, εκτός ίσως, της αίσθησης της τιμής και της αξιοπρέπειας που μπορεί στον ίδιο βαθμό να χαρακτηρίζει, και μια βασίλισσα των αρχαίων χρόνων, και μια σημερινή γυναίκα του απλού λαού.

Διανύει την όγδοη δεκαετία της ηλικίας της και, δόξα τω Θεό, είναι όρθια και έχει τα μυαλά της τετρακόσια όπως λέμε.

Δεν ψηφίζει εδώ και χρόνια, και γιατί την έχουν εγκαταλείψει σε σημαντικό βαθμό οι σωματικές της δυνάμεις -σε αντίθεση με τις πνευματικές - για να πάει με άνεση στο εκλογικό κέντρο αλλά και, διότι δεν επιθυμεί, όπως λέει, αυτή με την ψήφο της να καθορίσει την τύχη των επόμενων γενεών που θα ζήσουν σ' αυτόν τον τόπο.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν ενημερώνεται κιόλας γύρω από τις πολιτικές εξελίξεις. Όχι συστηματικά αλλά ενημερώνεται.

Από τις 25 Ιανουαρίου παρακολουθεί με το άγρυπνο μάτι της, με την πείρα που της έχουν χαρίσει τα χρόνια και με ένα πηγαίο ταξικό ένστικτο, τον Αλέξη Τσίπρα ως πρωθυπουργό. Από την πρώτη στιγμή τον έβαλε μέσα στην καρδιά της. Ίσως «Την όψη μονάχα αν δει κανείς μπορεί συχνά να νιώσει αν ο άνθρωπος είναι ευγενής» που γράφει ο Ευριπίδης στο έργο του Ίων. Ο φίλος μου λοιπόν την άκουσε να λέει: «Εγώ καταλαβαίνω πως αυτό το παιδί, να το χαίρεται η μανούλα του, μας νοιάζεται εμάς τους λαϊκούς ανθρώπους».

Έκτοτε, κάθε τόσο, ρωτούσε απλοϊκά αλλά καίρια: «Του έδωσε τίποτε του Αλέξη αυτή η στρίγγλα (εννοώντας τη Μέρκελ); » Όταν άκουγε ένα ξερό όχι, μουρμούριζε: « Αμ, σας είπα εγώ δεν θα του δώσει . Παιδί μου, αυτοί θα προσπαθήσουν να τον ρίξουν τον Τσίπρα.»

Παρά το ότι ζει με τη σύνταξη του ΟΓΑ των 380 Ευρώ και το χειμώνα εδώ και πέντε χρόνια θερμαίνει μόνον το ένα δωμάτιο του σπιτιού της με ηλεκτρικό σώμα, μια μέρα που την επισκέφτηκα την άκουσα να λέει με πρόσωπο γεμάτο αποφασιστικότητα: «Τώρα πρέπει να αντέξουμε. Ας ζήσουμε για κάποιο διάστημα και με λιγότερα.»

Όταν έμαθε για το δημοψήφισμα και αφού τις πρώτες μέρες αφουγκράστηκε κάποιους ανθρώπους του κύκλου της που είχαν τρομοκρατηθεί με το κλείσιμο των τραπεζών, τα χρειάστηκε. Παρά ταύτα, την Παρασκευή, δυο μέρες πριν το δημοψήφισμα και με κλειστές τις τράπεζες, όταν ο ανταποκριτής του ΟΓΑ είτε διότι δεν μπόρεσε είτε επί τούτου δεν της επέδωσε τη μικρή σύνταξη, όπως και σε αρκετούς άλλους συνταξιούχους της περιοχής, η κ. Μαρία δεν το έβαλε κάτω. «Δεν πειράζει», είπε ψύχραιμα, «Δεν πρόκειται το παιδί αυτό να μας ξεχάσει εμάς τους ηλικιωμένους.»
Περίμενε το αποτέλεσμα της Κυριακής ανήσυχη. Ηρέμησε όταν άκουσε αργά την Κυριακή το γιό της να της λέει: «Μάνα, μην ανησυχείς δεν κατάφεραν να ρίξουν τον Τσίπρα».

« Άντεεε, τι νόμισαν», ακούστηκε από την άλλη γραμμή του τηλεφώνου.

Την Τρίτη το πρωί τηλεφώνησε η ίδια με ακμαίο το ηθικό: «Παιδί μου να σκάσουν πήρα και τη σύνταξή μου (τα 380 Ευρώ !)».
Καθώς ξεκινούσε ξανά η διαπραγμάτευση ρώτησε αν υπάρχει περίπτωση να πέσει η κυβέρνηση. Είχε την υπόνοια πως ακόμα ο Τσίπρας κινδύνευε από τη Μέρκελ.

Πως τώρα ο γιος της να της δώσει να καταλάβει πως ο Αλέξης ανατράπηκε από ανθρώπους του κόμματός του; Πως να της το εξηγήσει αυτό;

Τούτες τις μέρες κοντά στις εκλογές, ακούγοντας, από τη μεν δεξιά πλευρά διάφορους άπληστους και αμετανόητους, παλιούς γνώριμους της εξουσίας, βολεμένους και βολεμένες να υπόσχονται πως θα μας «ξανασώσουν», από τη δε αριστερή πλευρά κάποιους «επαναστάτες της φράσης» που θα μας «σώσουν» ξοδεύοντας μόνον μεγάλα λόγια, μεθυστικά και «αριστερίστικα», χωρίς να κατανοούν, μετά και την πρόσφατη εμπειρία, «την ανάγκη ενός αυστηρά αντικειμενικού υπολογισμού των ταξικών δυνάμεων και του συσχετισμού τους, πριν από κάθε πολιτική δράση»,, μου έρχονται στο νου όχι μόνον η κ. Μαρία με τις νέες αγωνίες της αλλά και οι μάνες εκείνες που παραμονές του Capital Control έβγαζαν από τις τράπεζες χιλιάδες Ευρώ, όπως και η ρήση Μαρξ: «Τίποτα το ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο»...

1. Κρατησίκλεια μάνα του Κλεομένη του Γ΄ βασιλιά της Σπάρτης από το 236 π.Χ. μέχρι το 222 π.Χ. ο οποίος επιχείρησε να αναδιοργανώσει τη χώρα του. Κάποια στιγμή ο Κλεομένης αναγκάστηκε να ζητήσει τη βοήθεια του βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου Γ΄. Ο τελευταίος φάνηκε πρόθυμος να τον βοηθήσει υπό την προϋπόθεση ότι θα λάμβανε ως ομήρους τη μητέρα του, καθώς και τα παιδιά του.