Ένα εγκώμιο για τη δημοκρατία και… οι εκλογές (Α΄ μέρος)

Του Κώστα Καραγιάννη

Ζούμε από το 1974 σε μια χώρα «Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας». H ανανέωση της λαϊκής εντολής για τη βουλή και την κυβέρνηση γίνεται ως γνωστόν κάθε 4 χρόνια ή και λιγότερο, αν προκληθεί εξ αιτίας κάποιων σοβαρών λόγων. Μιλάμε ελεύθερα, δεν διώκεται η γνώμη. Τα παραπάνω αποτελούν μια μεγάλη κατάκτηση για το λαό μας. Αυτή την κατάκτηση αν τη δούμε ιστορικά και αντικειμενικά θα παραδεχτούμε πως δεν προέκυψε ούτε τυχαία ούτε αυτόματα αλλά, μέσα από διεκδικήσεις και μεγάλους αγώνες. Θα παραδεχτούμε επίσης πως αυτό δεν είναι αρκετό από μόνο του. Δεν εξασφαλίζει την κοινωνική συνοχή ή την οικονομική ανάπτυξη και την πρόοδο της χώρας.

Στα σαράντα χρόνια της μεταπολίτευσης διασφαλίστηκε μεν ένα σταθερό πλαίσιο ομαλής πολιτικής λειτουργίας και αντιπαράθεσης, όμως το γεγονός αυτό δεν εμπόδιζε ούτε το πολιτικό σύστημα να υποκύπτει σε πιέσεις ισχυρών οικονομικών κύκλων, σε διαπλοκές και σε παροχές προνομίων σε ημετέρους, ούτε τη συγκέντρωση του πλούτου που αποτελεί φυσική τάση στον καπιταλισμό και την εξ αυτής διεύρυνση του χάσματος μεταξύ πλούσιων και φτωχών, ιδιαίτερα στην περίοδο της κρίσης.

Τι θα έλεγαν άραγε για την ποιότητα της δημοκρατίας μας οι πολίτες της πόλης όπου αυτή γεννήθηκε;

Σίγουρα θα έλεγαν πως η δημοκρατία μας δεν είναι άμεση αλλά αντιπροσωπευτική. Ότι εκείνοι συμμετείχαν αυτοπροσώπως στις διαδικασίες των συζητήσεων (Τίς Αγορεύειν βούλεται;) και λήψης αποφάσεων(Από τους 40-50.000 περίπου οι 6.000 ήσαν παρόντες και ψήφιζαν). Επίσης βέβαιο είναι πως θα μας επιτιμούσαν για το γεγονός πως ψηφίζουμε κάθε 3- 4 χρόνια κατά μέσο όρο ενώ εκείνοι ψήφιζαν για όλα τα σοβαρά προβλήματα που απασχολούσαν την πόλη-κράτος γύρω στις 40 φορές το χρόνο. Και «ανασχημάτιζαν την κυβέρνηση»» γύρω στις 10 φορές στο ίδιο διάστημα. Θα κάνανε αυστηρή κριτική σε όσους δεν συμμετέχουν στα κοινά και παρακολουθούν από τον καναπέ τους το πολιτικό γίγνεσθαι. Θα τους περιφρονούσαν και θα θεωρούσαν ότι μάλλον πάσχουν από διανοητική καθυστέρηση (ιδιώτες).

Η πολλή δημοκρατία δεν έβλαψε τους Αθηναίους . Τους επέτρεψε αντίθετα να κατασκευάσουν την Ακρόπολη ( στην οποία συνεχίζει να υποκλίνεται η ανθρωπότητα 2.500 χρόνια μετά ) και τον Παρθενώνα (με τα τότε πενιχρά μέσα σε λιγότερο από δέκα χρόνια !!!), να θέσουν τα θεμέλια των επιστημών και να αντιμετωπίσουν τις μυριάδες των Περσών. ( Βεβαίως θα είχαμε να καταλογίσουμε έλλειψη πολιτικών δικαιωμάτων σε γυναίκες και δούλους κ.ά. όμως κάθε φορά αυτό που μπορεί να έχει ή να πετυχαίνουν οι άνθρωποι πρέπει να εξετάζεται με βάση τα όρια των ιστορικών δυνατοτήτων κάθε εποχής.)

Και τι θα έλεγαν από τους νεότερους όσοι ονειρεύτηκαν έναν κόσμο πιο δίκαιο, έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο;

Θα έλεγαν δείτε και λίγο πιο πέρα από την πολιτική μορφή της αστικής σας δημοκρατίας, δείτε το κοινωνικό της περιεχόμενο και το κοινωνικό της βάθος. Η αστική δημοκρατία είναι το καλύτερο δυνατό πολιτικό περίβλημα του συστήματος. Το περίβλημα αυτό πρέπει να γεμίσει με κοινωνικό περιεχόμενο. Δημοκρατία αστική σημαίνει μόνον τυπική ισότητα. Μπαίνει λοιπόν το ζήτημα να προχωρήσει στην πραγματική ισότητα. Η δημοκρατία δεν είναι καθόλου το όριο αλλά ένας από τους σταθμούς στο δρόμο για την ατομική και κοινωνική χειραφέτηση.

Ας ακούσουμε επίσης τι λένε για τη δημοκρατία δύο επιφανείς και προοδευτικοί ηγέτες οι οποίοι διαθέτουν και κυβερνητική εμπειρία. Ο Loula da Silva πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας : «Εμείς ανακαλύψαμε ότι η δημοκρατία δεν είναι μόνο μια ομιλία, δεν είναι μόνο ένας λόγος, είναι μια πολύ δύσκολη κατασκευή που απαιτεί τη συμμετοχή όλων, το σεβασμό των διαφορετικών απόψεων ... Η δημοκρατία δεν είναι μόνο το δικαίωμα να φωνάζουμε και να λέμε ότι πεινάμε, είναι το σωστό για μας να έχουμε φαγητό στο τραπέζι. Δεν είναι μόνον το δικαίωμα που θέλουμε να εργαστούμε, είναι πραγματικά να έχουμε την ευκαιρία να εργαστούμε...» και,

Ο Alvaro Linera αντιπρόεδρος της Βολιβίας: «Η Δημοκρατία είναι θεσμοί; Βεβαίως και είναι – αλλά είναι και κάτι πολύ περισσότερο από τους θεσμούς... Η Δημοκρατία είναι αξίες; Είναι αξίες, είναι οργανωτικές αρχές της αντίληψης του κόσμου... Η Δημοκρατία είναι πράξη, είναι συλλογική δράση, είναι, κατά βάθος, αυξανόμενη συμμετοχή στη διαχείριση των κοινών αγαθών που διαθέτει μια κοινωνία. Υπάρχει Δημοκρατία όταν συμμετέχουμε ως πολίτες στα κοινά που διαθέτουμε...»

Για την Ελλάδα της κρίσης, όλοι μαζί, δημοκράτες, προοδευτικοί αστοί, οικολόγοι, αριστεροί κλπ πλην νεοφιλελευθέρων θα συμφωνούσαν πως:

Μετά το 2010 ζούμε σε μια χώρα υπό κηδεμονία. Μια χώρα πειραματόζωο στο σώμα της οποίας εφαρμόζονται ακραία νεοφιλελεύθερα μέτρα και μελετώνται αντοχές. Οικονομικά προγράμματα βαρβαρότητας που δύσκολα θα γίνονταν αποδεκτά σε οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης. Πραγματοποιείται επί της ουσίας μια τεράστια και βίαιη ανακατανομή πλούτου υπέρ των προνομιούχων και των δανειστών μέσω μιας βίαιης λιτότητας. Εφαρμόζεται πολιτική κοινωνικής λεηλασίας που δεν γεννά μόνο κοινωνικές ανισότητες, αλλά και ύφεση, που διευρύνει το ίδιο το πρόβλημα στο οποίο βρισκόμαστε. Πρόσφατα Γάλλος πολιτικός, στέλεχος του κυβερνώντος σοσιαλιστικού κόμματος δήλωσε: «Η τρόικα διέλυσε την Ελλάδα, τη λεηλάτησε, την κατέστρεψε και την εκτέλεσε στον βωμό των αρπακτικών των αγορών».

Παραβιάζονται στη χώρα μας εργασιακά και ανθρώπινα δικαιώματα με τη μετατροπή της εργασίας και των εργασιακών σχέσεων σε σχέσεις ζούγκλας. Προφανώς για να περάσουν όλα αυτά απαιτήθηκε η μαζική διαδικασία Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου κλπ που συνιστούν μια αλλοίωση του πολιτεύματος. Η δημοκρατική διαδικασία υπολειτούργησε όλη αυτή την περίοδο. Είναι φανερό πως όχι μόνον χρειάζεται αποκατάσταση αλλά και σοβαρές αλλαγές για την εμβάθυνσή της.