Τα οικονομικά του χορού της φωτιάς

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Την αρχή την έκανε ο Πρωθυπουργός στο Νταβός: Η ελληνική οικονομία θα είναι η έκπληξη του 2016. Ακολούθησε ο Υπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού που μας διαβεβαίωσε ότι όλα βαίνουν καλώς, μάλιστα διαπίστωσε ιστορικά ρεκόρ στη βιομηχανία και τις εξαγωγές το 2015, πράγμα που σύντομα θα φανεί και στις λιανικές πωλήσεις. Τη σκυτάλη πήρε ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας που ψύχραιμα μας ενημέρωσε ότι τα πράγματα έχουν πλέον αλλάξει και η ανάπτυξη είναι σίγουρη για το δεύτερο μισό του 2016, αρκεί να εφαρμόσουμε το νέο Μνημόνιο. Επίσης, για να μην ανησυχούμε, η έξοδος από το ευρώ είναι αδύνατη.

Που τα βρίσκουν όλα αυτά;

Το Διάγραμμα 1 δείχνει τη βιομηχανική παραγωγή το 2015. Είναι περίπου 15% χαμηλότερα από το 2010, δεν υπάρχει καμία αυξητική δυναμική και από το καλοκαίρι του 2015 η τάση είναι μάλλον πτωτική. Η ελληνική βιομηχανία έχει συντριβεί και βρίσκεται σε κώμα.

Διάγραμμα 1

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Το Διάγραμμα 2 δείχνει τον κύκλο εργασιών στο λιανικό εμπόριο. Είναι περίπου 30% χαμηλότερα από το 2010, δεν υπάρχει καμία αυξητική δυναμική και από το καλοκαίρι του 2015 η τάση είναι μάλλον πτωτική. Το ελληνικό λιανεμπόριο είναι επίσης σε κώμα.

Διάγραμμα 2

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Το Διάγραμμα 3 δείχνει την αξία των εξαγωγών (με τα πετρελαιοειδή) για το 2015. Για μια ακόμη φορά, δεν υπάρχει καμία αυξητική δυναμική και από τον Ιούλιο μάλιστα υπάρχει ταχεία συρρίκνωση σε σχέση με το 2014 (υπονοείται στο Διάγραμμα). Ο εξαγωγικός τομέας της Ελλάδας βρίσκεται στο νεκρό.

Διάγραμμα 3

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Από πού λοιπόν θα προκύψει η έκπληξη το 2016;

Μήπως από τις επενδύσεις; Κατέχουν οι ιθύνοντες κάποια καινούργια θεωρία των επενδύσεων που τους επιτρέπει να προβλέψουν δυναμική αύξηση, όταν τα ελληνικά επιτόκια είναι πανάκριβα και η φορολογία των μικρομεσαίων έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο; Ίσως ελπίζουν ότι θα κάνει τη διαφορά η επερχόμενη άφθονη τραπεζική πίστωση, τώρα που οι τράπεζες είναι σε χέρια ξένων κερδοσκόπων ...

Μήπως από την κατανάλωση; Τι ακριβώς θα συμβεί εκεί όταν οι μισθοί παραμένουν υπό τεράστια πίεση, οι συντάξεις είναι επισφαλέστατες, η φορολογία βαρύτατη και οι τράπεζες ήδη ξεκίνησαν το κυνήγι των νοικοκυριών με τα κόκκινα δάνεια;

Ή μήπως από τον δημόσιο τομέα που επιδίδεται σε απεγνωσμένη προσπάθεια εξασφάλισης πρωτογενούς πλεονάσματος και άρα περικόπτει συνεχώς δαπάνες, επιβάλλει φόρους και καθυστερεί τις επιστροφές οφειλών; Για να μη μιλήσουμε, τέλος, για τις διεθνείς αγορές, όπου τα πράγματα εξελίσσονται ολοένα και χειρότερα παγκοσμίως.

Ο αναπτυξιακός δυναμισμός υπάρχει μόνο στη φαντασία των κυβερνώντων. Η ελληνική οικονομία είναι σε καταστολή και μετά βίας κινείται. Το καλύτερο που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι αντιμετώπισε με σχετική επιτυχία τους κεφαλαιακούς ελέγχους του καλοκαιριού. Όσοι έχουν ψήγματα οικονομικής αντίληψης είχαν προβλέψει ότι θα συνέβαινε κάτι τέτοιο διότι ειδικά οι μεγαλύτερες εταιρείες είχαν λάβει τα μέτρα τους από καιρό. Είναι φαιδρό όμως να λέγεται με έπαρση από τους ίδιους εκείνους που προέβλεπαν την πλήρη καταστροφή σε περίπτωση επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων.

Η πραγματική σημασία των στοιχείων του 2015 είναι άλλη: Η ελληνική οικονομία τη στιγμή αυτή πάσχει από τεράστια έλλειψη ζήτησης και όχι από αδυναμία προσαρμογής στην πλευρά της προσφοράς. Η συντριβή των μισθών και η ανελέητη μεταβολή των όρων εργασίας τα τελευταία έξι χρόνια έχουν αυξήσει την ανταγωνιστικότητα. Δεν υπάρχει φυσικά αμφιβολία ότι η Ελλάδα συνεχίζει να έχει ανάγκη από βαθύτατες μεταρρυθμίσεις, όπως στον τραπεζικό τομέα, στον εμπορικό κλάδο, στην έρευνα και φυσικά στη δημόσια διοίκηση. Αλλά αυτές οι αλλαγές θα θέσουν τα θεμέλια για τη διαδικασία ανάπτυξης σε βάθος χρόνου. Η Ελλάδα σήμερα χρειάζεται επειγόντως τόνωση της ζήτησης που θα δημιουργήσει ακριβώς το ευνοϊκό πλαίσιο για τις μεταρρυθμίσεις. Χρειάζεται δηλαδή το αντίθετο από αυτό που της επιβάλλει το Τρίτο Μνημόνιο.

Μετά από έξι χρόνια καταστροφής, η ιθύνουσα τάξη της χώρας συνεχίζει να εφαρμόζει τα οικονομικά του χορού της φωτιάς. Από τη μια, οι κυβερνώντες, αιχμαλωτισμένοι στο Μνημόνιο, φιλοτεχνούν μια εικονική πραγματικότητα. Από την άλλη, τα ΜΜΕ και διάφοροι ειδήμονες προσπαθούν να μας πείσουν ότι η ελληνική οικονομική τίγρη είναι έτοιμη να εκτιναχθεί. Η κατάσταση επιδεινώνεται συνεχώς με τις κενές φλυαρίες του κ. Τσίπρα για «τομές» και του κ. Μητσοτάκη για «μεταρρυθμίσεις». Δεν είναι υπερβολή ότι μόνο με όρους κοινωνικής ψυχοπαθολογίας μπορεί πλέον να ερμηνευτεί αυτό που συμβαίνει στη χώρα. Αλλά ίσως η λύση δοθεί από τις κοινωνικές εντάσεις που ήδη φάνηκαν στους δρόμους.