Τι είναι η ψυχοθεραπεία; (Μέρος 2ο)
Γράφει ο Αντώνης Τσιτλακίδης, Κλινικός Ψυχολόγος, MSc
Στο προηγούμενο άρθρο, είδαμε ότι όλες οι ψυχοθεραπευτικές σχολές ή προσεγγίσεις μοιράζονται κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Εγκαθίσταται μια διαπροσωπική σχέση μεταξύ πελάτη και θεραπευτή και μια συμμαχία προς αποκλειστικό όφελος του πελάτη. Αυτή η σχέση εξελίσσεται μέσα σε ένα πλαίσιο ασφαλές, στο οποίο οτιδήποτε συμβαίνει είναι εμπιστευτικό και ξεχωριστό από τις συνήθεις διαπροσωπικές σχέσεις. Επίσης, ο θεραπευτής προτείνει καινούριες οπτικές, οι οποίες μπορούν να δώσουν νόημα σε σκέψεις και συναισθήματα που μέχρι πρότινος ήταν ασαφή ή τρομακτικά. Τέλος, υπάρχει ένα σύνολο τεχνικών και διαδικασιών, βασισμένων σε κάποια θεωρία, που ορίζουν τον τρόπο με τον οποίο εργάζεται ο θεραπευτής και που επιφέρουν τη νέα μάθηση και την αλλαγή.
Πότε είναι χρήσιμη η ψυχοθεραπεία;
Σε ποιες περιπτώσεις, όμως, πρέπει κανείς να αναζητήσει ψυχοθεραπευτική βοήθεια για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του; Όλοι μας δοκιμάζουμε διάφορα συναισθήματα -ευχάριστα και δυσάρεστα- στην καθημερινή ζωή. Αν αισθανθούμε ότι τα δυσάρεστα, όπως ο φόβος, το άγχος, η λύπη, ο θυμός, η ενοχή, η ντροπή, επιμένουν για αρκετό χρονικό διάστημα και εμποδίζουν τη λειτουργικότητά μας στην προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική ζωή, τότε ίσως είναι καλό να αναζητήσουμε ψυχοθεραπευτική υποστήριξη. Η ψυχοθεραπεία δε στοχεύει στην εξαφάνιση όλων των αρνητικών συναισθημάτων, αλλά στην αντικατάσταση των μη υγιών από υγιή συναισθήματα, αρνητικά ή θετικά. Ζητούμενο είναι να αντιμετωπίζουμε με παραγωγικό τρόπο τα προβλήματα και να μπορούμε να προχωρούμε ελεύθεροι στη ζωή. Η οικογένεια, οι φίλοι, οι συγγενείς είναι σημαντικοί παράγοντες υποστήριξης, μερικές φορές όμως η βοήθειά τους δεν αρκεί και πρέπει να συνδυαστεί με την επαγγελματική βοήθεια του ειδικού.
Παιδιά και έφηβοι
Στην ψυχοθεραπεία του παιδιού και του εφήβου ισχύει, αναλογικά, ό,τι ισχύει και για την ψυχοθεραπεία των ενηλίκων: και εδώ ασχολούμαστε με το συναίσθημα, τις σκέψεις, τη συμπεριφορά του παιδιού, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του αναπτυξιακού σταδίου στο οποίο βρίσκεται. Σκοπός είναι να απαλλαγεί από τη δυσφορία το παιδί, να βοηθηθεί να ωριμάσει και να μπορεί να χαίρεται τη ζωή, αναπτύσσοντας, συν τω χρόνω, μια αυτόνομη προσωπικότητα. Κυρίως στα μικρότερα παιδιά, συνήθως γίνονται αρχικά κάποιες συναντήσεις με τους γονείς, ενώ οι γονείς είναι αυτοί που θα καταθέσουν στο θεραπευτή το αίτημα, δηλαδή ποιο είναι το πρόβλημα κατ’ αυτούς και τι επιδιώκουν από τη θεραπεία. Συχνά, χρειάζεται και συμβουλευτική με τους γονείς, καθώς, όπως είναι φυσικό, τόσο τα προβλήματα του παιδιού, όσο και η επίλυσή τους, περνούν μέσα από τη συνεργασία των γονέων. Μερικές φορές, μάλιστα, μπορεί να αρκεί η συμβουλευτική γονέων για να αντιμετωπιστεί η δυσκολία και δεν είναι απαραίτητη η ψυχοθεραπεία του παιδιού, ενώ σε άλλες περιπτώσεις συνιστάται η ψυχοθεραπεία να γίνεται σε οικογενειακό πλαίσιο. Ο τρόπος εργασίας των ψυχοθεραπευτών με τους εφήβους δεν παρουσιάζει μεγάλες διαφορές σε σχέση με τη δουλειά με ενηλίκους, ενώ στα μικρότερα παιδιά προστίθεται και η ζωγραφική και το παιχνίδι. Σημαντική είναι, προφανώς, και εδώ η καλή θεραπευτική σχέση. Επίσης, λόγω ακριβώς του εξελικτικού χαρακτήρα της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, τα αποτελέσματα της ψυχοθεραπείας ίσως ενισχυθούν και φανούν ακόμα περισσότερο μετά τη λήξη της συνεργασίας. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να ενημερωθούν οι γονείς για τις αλλαγές στο παιδί από τρίτα πρόσωπα, όπως για παράδειγμα τους δασκάλους, καθώς οι γονείς βρίσκονται τόσο κοντά στο παιδί που μπορεί να μην αντιληφθούν την καθημερινή αλλαγή του.
Ποιος ασκεί την ψυχοθεραπεία;
Ήδη αναφερθήκαμε στο πώς πρέπει να είναι και ποια στάση κρατά στην ψυχοθεραπεία ο θεραπευτής. Ποιος όμως μπορεί να ασκήσει αυτόν το ρόλο; Την ψυχοθεραπεία, προφανώς, την ασκεί ο ψυχοθεραπευτής, ο οποίος μπορεί να είναι είτε ψυχολόγος είτε ψυχίατρος. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν υπάρχει νομοθετική κατοχύρωση της ειδίκευσης στην ψυχοθεραπεία, με αποτέλεσμα να δηλώνουν ψυχοθεραπευτές άτομα χωρίς την απαραίτητη εκπαίδευση. Γενικά, όμως, για να γίνει κάποιος ψυχοθεραπευτής, πρέπει να παρακολουθήσει, μετά τις βασικές σπουδές, κάποιο πολυετές πρόγραμμα ειδίκευσης σε μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Η εκπαίδευση αυτή περιλαμβάνει, συνήθως, μαθήματα, σεμινάρια και, το βασικότερο, πρακτική άσκηση, δηλαδή ανάληψη περιστατικών από τον εκπαιδευόμενο, με την εποπτεία κάποιου έμπειρου ψυχοθεραπευτή, ο οποίος έχει πιστοποιηθεί ως επόπτης.
Αντώνης Τσιτλακίδης
Μεγ. Αλεξάνδρου 27, Βέροια
Τηλ. 2331063155
Facebook: Αντώνης Τσιτλακίδης, Ψυχολόγος, MSc
ΠΗΓΕΣ:
Corsini, R. J. & Wedding D. (Eds.) (2001). Current Psychotherapies. Itasca, Illinois: F. E. Peacock Publishers.
Sanavio, E. & Cornoldi, C. (2001). Psicologia Clinica. Bologna, IlMulino.
Μάνος, Ν. (1997). Βασικά στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής. Θεσσαλονίκη: UniversityStudioPress.
