Σε ποια ηλικία παράγεται το κάθε φώνημα;
- Γράφτηκε από τον/την Αρθρογράφος
Της λογοθεραπεύτριας Παναγιώτας Χατζόγλου
Τα παιδιά ξεκινούν να παράγουν τις πρώτες τους λέξεις σε ηλικία περίπου 12 μηνών και δημιουργούν τις πρώτες προτάσεις περίπου 24 μηνών. Στην ηλικία των 3-4 ετών είναι ικανά να συμμετέχουν σε συζητήσεις και να περιγράφουν απλές καταστάσεις. Είναι φυσιολογικό σε αυτές τις ηλικίες κάποια φωνήματα να μην παράγονται ή να αντικαθίστανται από άλλα. Αυτό συμβαίνει, διότι κάθε φθόγγος – φώνημα εδραιώνεται σε διαφορετική ηλικία. Ωστόσο, στην ηλικία των 5 – 6 ετών αναμένουμε η ομιλία του παιδιού να είναι καταληπτή και να γίνεται σωστή παραγωγή και τοποθέτηση όλων των φωνημάτων και των συμπλεγμάτων.
Αυτή η ηλικία είναι καθοριστική για την εξέλιξη του παιδιού, ώστε να μην επηρεαστεί η μετέπειτα μαθησιακή του διαδικασία και μεταφερθούν και στο γραπτό λόγο οι προφορικές του δυσκολίες.
Η έγκυρη και έγκαιρη αντιμετώπιση τους οδηγεί στην μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών.
Παρακάτω παρουσιάζεται ο πίνακας με βάση την χρονολογική ηλικία κατάκτησης του κάθε φθόγγου – φωνήματος και των συμπλεγμάτων:
| ΗΛΙΚΙΑ |
ΦΩΝΗΜΑΤΑ |
ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΑ |
| 2,5 – 3 ετών | μ – π – μπ – τ – κ – γκ | |
| 3 – 3,5 ετών | γ – χ – ν – ντ | |
| 3,5 – 4 ετών | φ – β – σ – ζ – λ | σπ – πλ – κλ – βλ – κν – πν – πχ– νγ - βγ |
| 4 – 4,5 ετών | θ – δ | φλ – στ – σκ – σχ – ψ – ξ – χτ – κρ – τρ – δγ – ζμ – μν – χτ -δγια |
| 4,5 – 5 ετών | τσ – τζ | ντζ – σφ – βρ – ντρ – χν – ζγ – φτ |
| 5 – 5,5 ετών | αναδύεται το ρ | γλ – γρ – στρ |
| 5 – 6 ετών | ρ | δρ – θρ – χτρ -φτια |
«Σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι όλα τα παιδιά δεν ακολουθούν την ίδια πορεία ανάπτυξης. Κάθε παιδί έχει τα δικά του χρονολογικά ορόσημα κατάκτησης των φωνημάτων και των συμπλεγμάτων, τα οποία μπορεί να αποκλίνουν από τα προαναφερθέντα».
Ωστόσο, αποκλίσεις στην κατάκτηση του φθόγγου – φωνήματος ή των συμπλεγμάτων, μπορεί να υποδηλώνουν διαταραχές άρθρωσης ή φωνολογίας.
Αρθρωτικές διαταραχές:
Άρθρωση είναι ο συνδυασμός των κινήσεων των αρθρωτών ( γλώσσα, χείλη, δόντια, υπερώα) με στόχο την παραγωγή των ήχων της ομιλίας.
Όταν το παιδί γνωρίζει το φώνημα που θέλει να παράγει, αλλά αδυνατεί να το σχηματίσει και να το εκφέρει, λόγω της μη σωστής χρήσης ή τοποθέτησης των αρθρωτών, μιλάμε για αρθρωτική διαταραχή. Οι δυσκολίες αυτές κάνουν την εμφάνισή τους περίπου στο 4 έτος και άνω και ενδέχεται να είναι μακροχρόνιες.
Οι διαταραχές άρθρωσης μπορεί να οφείλονται απλώς σε λανθασμένο μοντέλο παραγωγής φωνημάτων, σε προβλήματα στη δομή των οργάνων της άρθρωσης, σε μειωμένο έλεγχο ή αδυναμία των μυών και των νεύρων που σχετίζονται με την άρθρωση, καθώς και σε ορθοδοντικές ανωμαλίες.
Φωνολογικές διαταραχές:
Το παιδί είναι σε θέση να παράγει μεμονωμένα σωστά όλα τα φωνήματα, όμως δυσκολεύεται να αντιληφθεί τις μικρές διαφορές των φωνημάτων που έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Υπάρχει δυσκολία στην αντίληψη, την επεξεργασία και την οργάνωση των ήχων – φωνημάτων στο φωνολογικό σύστημα της γλώσσας.
Οι κινήσεις των αρθρωτών, οι στοματοπροσωπικές δεξιότητες και οι δεξιότητες της μίμησης διενεργούνται φυσιολογικά, δεν υπάρχουν ανατομικά ή νευρολογικά προβλήματα, ωστόσο η ομιλία του παιδιού μπορεί να μην είναι καθαρή.
«Οι επαγγελματίες λογοθεραπευτές μπορούν να σας δώσουν τις κατάλληλες συμβουλές ή να διαμορφώσουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, για θέματα που αφορούν τις αρθρωτικές και φωνολογικές διαταραχές που μπορεί να εμφανίζει το παιδί».
Παναγιώτα Χατζόγλου
Εληάς 1, Βέροια
Τηλ. 2331027348
www.chatzogloupanagiota.gr/
