Παύλεια: ημερίδα τοπικής ιστορίας και λαογραφίας στην Αλεξάνδρεια

«Από το Ρουμλουκιώτικο πολιτισμό» ήταν το θέμα της ημερίδας τοπικής ιστορίας και λαογραφίας, που πραγματοποιήθηκε χθες Σάββατο 21 Ιουνίου, για έκτη συνεχή χρονιά από την Αρχιερατική Περιφέρεια Αλεξανδρείας, στην αίθουσα του Επισκοπείου Αλεξάνδρειας.
Επρόκειτο για την πέμπτη κατά σειρά εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε τον μήνα αυτό στην πόλη της Αλεξάνδρειας, στα πλαίσια των φετινών επετειακών Κ΄ ΠΑΥΛΕΙΩΝ. Είχε προηγηθεί η πρώτη φάση του 1ου Διενοριακού Πρωταθλήματος Σκάκι, η αφιερωμένη στους μικρούς μας φίλους εκδήλωση στο περιβάλλον με την καθιερωμένη ποδηλατοδρομία και άλλα οικολογικά παιχνίδια και δράσεις με αφορμή την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος, η πρώτη αντιαιρετική ημερίδα που διοργανώθηκε με αφορμή την εορτή του Αγίου Πνεύματος και η συναυλία βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής του τοπικού παραρτήματος της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως.

Η ημερίδα τοπικής ιστορίας και λαογραφίας, που σας σκοπό έχει τη διάσωση από τη λήθη του παρελθόντος και τη διάδοση στις νέες γενιές του πλούτου της τοπικής ιστορίας της λαογραφίας και του πολιτισμού του Ρουμλουκιού, είχε φέτος θέμα: «από το Ρουμλουκιώτικο πολιτισμό», παίρνοντας αφορμή από το γενικότερο θέμα των φετινών ΠΑΥΛΕΙΩΝ «Απόστολος Παύλος και πολιτισμός». Η έναρξη της ημερίδας έφερε στο βήμα τον Αρχιερατικό Επίτροπο Αλεξανδρείας Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Διονύσιο Ανθόπουλο ο οποίος αφού καλωσόρισε τους ομιλητές και τους συμμετέχοντες και παρουσίασε συνοπτικά την παρουσία και συμμετοχή της Αρχιερατικής Περιφέρειας Αλεξανδρείας στα φετινά Κ΄ ΠΑΥΛΕΙΑ αναφερόμενος σε όλες τις προηγηθείσες εκδηλώσεις, κάλεσε στο βήμα τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Παντελεήμονα για να κηρύξει την έναρξη των εργασιών.

Ο Μητροπολίτης αφού αναφέρθηκε στο γενικότερο θέμα των φετινών ΠΑΥΛΕΙΩΝ και στη σχέση του γενικού τους θέματός τους με αυτό της ημερίδας τοπικής ιστορίας και λαογραφίας, παρουσίασε τους εισηγητές και τους τίτλους των εισηγήσεών τους και ευχαρίστησε τους διοργανωτές της καθώς και όλους τους συμμετέχοντες.

Έπειτα την προεδρία της συνεδρίας ανέλαβε ο κ. Αθανάσιος Καραντζίκος, Αντιστράτηγος ε.α., ο οποίος αφού εισαγωγικά αναφέρθηκε στον πολιτισμό με ιδιαίτερη έμφαση στη λαογραφία, κάλεσε στο βήμα τον πρώτο ομιλητή αφού διάβασε πρώτα σύντομο βιογραφικό του. Ο πρώτος ομιλητής ήταν ο συνταξιούχος εκπαιδευτικός κ. Δημήτριος Δελιόπουλος (λόγω προβλήματος υγείας την εισήγηση ανέγνωσε η φιλόλογος Ευαγγελία Πολυμένου) το θέμα της εισήγησης του οποίου ήταν: «Γνωριμία με το γλωσσικό ιδίωμα του Ρουμλουκιού». Στην πολύ ωραία εισήγησή του αφού αναφέρθηκε στις απαρχές της ελληνικής γλώσσας και εξέτασε τα βασικά γλωσσικά της ιδιώματα στη συνέχεια παρουσίασε το τοπικό ρουμλουκιώτικο ιδίωμα με όλα εκείνα τα ιδιαίτερα στοιχεία –γλωσσικά, γραμματικά, εκφραστικά- που το χαρακτηρίζουν. Στο τέλος της εισήγησης ο ίδιος ο κ. Δελιόπουλος ανάγνωσε στους ακροατές ένα μικρό κείμενο με τη χαρακτηριστική ντοπιολαλιά.

Επόμενος κλήθηκε στο βήμα ο εκπαιδευτικός και ιστορικός ερευνητής κ. Γρηγόριος Γιοβανόπουλος, ο οποίος ανέπτυξε λεπτομερέστατα το θέμα: «η βασική εκπαίδευση στο Ρουμλούκι κατά την Τουρκοκρατία». Ο εισηγητής αφού προσέγγισε ιστορικά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και αναφέρθηκε διεξοδικά στο γενικότερο κλίμα που επικράτησε στον ελλαδικό χώρο μετά την οθωμανική κατάκτηση, ειδίκευσε στην συνέχεια στα πράγματα που αφορούσαν την παιδεία του υπόδουλου Γένους τονίζοντας ιδιαίτερα την αδιαμφισβήτητη προσφορά της Εκκλησίας στον τομέα αυτό. Έπειτα αναφέρθηκε παρουσιάζοντας σημαντικά ιστορικά ντοκουμέντα στην οργάνωση της βασικής εκπαίδευσης των χωριών του Ρουμλουκιού ιδιαίτερα κατά την περίοδο της αρχιερατείας του λογιώτατου Επισκόπου Καμπανίας Θεοφίλου.

Τρίτος κατά σειρά ομιλητής ήταν ο νομικός και ιστορικός της περιοχής κ. Ιωάννης Μοσχόπουλος ο οποίος με ζωντάνια σαφήνεια και γλαφυρότητα παρουσίασε το θέμα: «μορφές εκκλησιαστικής τέχνης στο Ρουμλούκι». Ο ομιλητής αφού αναφέρθηκε συνοπτικά στο ιστορικό περίγραμμα της εποχής στην οποίο χρονικά θα αναφέρονταν, παρουσίασε μορφές εκκλησιαστικών τεχνών (ναοδομία, εικονογραφία, τοιχογραφία, λιθογλυπτική, ξυλογλυπτική, αργυροχοΐα) μέσα από έργα και κειμήλια που σώζονται ως τις μέρες μας σε παλαιούς και νεότερους ιερούς ναούς των χωριών της περιοχής του Ρουμλουκιού. Ιδιαίτερα αναφέρθηκε στη συντεχνία των αγιογράφων της Κουλιακιάς που προσέφερε πάρα πολλά αξιολογότατα έργα αγιογραφίας στην ευρύτερη περιοχή της κεντρικής Μακεδονίας. Η εισήγηση πλαισιώθηκε από την προβολή εντυπωσιακού φωτογραφικού υλικού.

Τελευταίος ομιλητής ήταν ο κ. Δημήτριος Πανταζόπουλος, θεολόγος και δημοσιογράφος, ο οποίος παρουσίασε με σαφήνεια και παραστατικότητα το θέμα: «το δημοτικό τραγούδι στο Ρουμλούκι». Ο ομιλητής αφού αναφέρθηκε στις σημαντικότερες προσπάθειες καταγραφής του Ρουμλουκιώτικου δημοτικού τραγουδιού -μεταξύ των οποίων και όσες ο ίδιος έχει πραγματοποιήσει στο παρελθόν μέσα από συνεντεύξεις και ηχογραφήσεις εκατοντάδων ερμηνευτών στα χωριά της περιοχής- στη συνέχεια παρουσίασε τη θεματολογία των δημοτικών μας τραγουδιών, τις κατηγορίες στις οποίες θα μπορούσαν να χωριστούν, το ύφος τους, τους αυτοδίδακτους αλλά χαρισματικούς ερμηνευτές τους, τον τρόπο και τις περιστάσεις της ερμηνείας τους, τις επιρροές του από ανάλογα ακούσματα άλλων περιοχών. Κλείνοντας την όμορφη εισήγησή του κάλεσε στο βήμα τον κ. Μερκούριο Πιτσικόπουλο από το Παλαιοχώρι Ημαθίας, αυτοδίδακτο μουσικό και παραδοσιακότατο ερμηνευτή ο οποίος έπαιξε με στη φλογέρα του και στη συνέχεια τραγούδησε το γνωστό στην περιοχή μας δημοτικό τραγούδι «του Κατσάμπα».

Μετά την ολοκλήρωση των εισηγήσεων ο Μητροπολίτης μας αφού ευχαρίστησε ξανά όλους τους ομιλητές και τους συνεργάτες τους, τον προεδρεύοντα της συνεδρίας και όλους τους παρισταμένους, προσέφερε τα αναμνηστικά δώρα των Κ΄ ΠΑΥΛΕΙΩΝ και της Αρχιερατικής Περιφέρειας Αλεξανδρείας στους συντελεστές.

Ο Χαιρετισμός του Μητροπολίτη

Ἀπό μία σειρά ἐκδηλώσεων πού ἔχουν ὡς θέμα τή σχέση τῶν Παυλείων μέ τόν πολιτισμό, ὅπως οἱ ἐκδηλώσεις τῶν φετινῶν εἰκοστῶν ἐπετειακῶν Παυλείων, δέν θά μποροῦσε νά ἀπουσιάζει μία Ἡμερίδα ἀφιερωμένη στόν ρουμλουκιώτικο πολιτισμό, στόν πολιτισμό μιᾶς περιοχῆς πού καί τό ὄνομά της μόνο, τόπος τῶν Ρωμαίων, τῶν Ρωμηῶν, τῶν Ἑλλήνων, δείχνει ὅτι δέν μπορεῖ παρά νά εἶναι φορέας ἑνός σπουδαίου πολιτισμοῦ.
Τήν πραγματικότητα αὐτή τήν ἐπιβεβαιώνει κάθε χρόνο, ὅλο καί περισσότερο, ἡ διοργάνωση μιᾶς Ἡμερίδας τοπικῆς ἱστορίας καί λαογραφίας στήν ὁποία παρουσιάζονται τά πορίσματα τῆς ἔρευνας γιά τόν πλοῦτο τῆς ἱστορίας, τόν θησαυρό τῆς παραδόσεως καί τή ζωντάνια τῶν σημερινῶν κατοίκων τοῦ Ρουμλουκιοῦ, πού δέν εἶναι μόνο ἄξιοι κληρονόμοι ἑνός σημαντικοῦ πολιτισμοῦ ἀλλά εἶναι καί σέ θέση νά τόν ἐκτιμήσουν καί νά τόν προβάλλουν ὅπως τοῦ ἁρμόζει.
Γι᾽ αὐτό καί μέ ἰδιαίτερη χαρά χαιρετίζω καί τή φετινή Ἡμερίδα πού τιτλοφορεῖται «Ἀπό τόν Ρουμλουκιώτικο πολιτισμό» καί στήν ὁποία συμμετέχουν, ὅπως κάθε χρόνο, διακεκριμένοι μελετητές τῆς ἱστορίας, τῆς τέχνης, τῆς παιδείας, τῆς μουσικῆς καί τοῦ γλωσσικοῦ πλούτου αὐτῆς τῆς περιοχῆς, καί συγχαίρω θερμά ὅσους συνέβαλαν στήν ὀργάνωση καί στήν πραγματοποίηση αὐτῆς τῆς Ἡμερίδος, ὅσους συμμετέχουν σήμερα, ἀλλά καί ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι μερίμνησαν γιά τήν ἔκδοση τοῦ τόμου τῶν Πρακτικῶν τῆς περσινῆς Ἡμερίδος.
Γιατί εἶναι ὄντως πολύ σημαντικό νά προβάλλεται ἡ παράδοση τοῦ κάθε τόπου καί πολύ περισσότερο ἑνός τόπου, ὅπως τό Ρουμλούκι, πού λόγω τῆς θέσεώς του βρισκόταν πάντοτε στό ἐπίκεντρο τῶν γεγονότων καί τῶν ἐξελίξεων τῆς περιοχῆς καί εἶχε ἕνα ἰδιαίτερο ρόλο στήν ἱστορία της.
Καί αὐτό τό κάνετε μέ τόν καλύτερο τρόπο, ἐκφράζοντας συγχρόνως καί τήν εὐγνωμοσύνη σας στόν ἀπόστολο Παῦλο, «τόν ἄνθρωπο πού», ὅπως γράφετε πολύ ὡραῖα στό πρόγραμμα τῆς Ἡμερίδος, «πού κοπίασε γιά νά γνωρίσουμε τήν Ἀλήθεια, τό Φῶς, τή Ζωή … τό Χριστό».
Εὔχομαι, λοιπόν, καλή ἐπιτυχία στήν Ἡμερίδα, καί ἀναμένουμε μέ ἐνδιαφέρον τίς εἰσηγήσεις τῶν εἰδικῶν.