Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας: Συλλογή, ψηφιοποίηση και δημοσιοποίηση αναμνηστικών αντικειμένων Α’ Παγκοσμίου Πολέμου

Στην επέτειο των 100 χρόνων από την κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918), η Ελλάδα συμμετέχει στην πανευρωπαϊκή εκστρατεία συλλογής, ψηφιοποίησης και δημοσιοποίησης αναμνηστικών αντικειμένων και προσωπικών ιστοριών, που αποκαλύπτουν τις διαφορετικές όψεις της τραγωδίας που επηρέασε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων στην Ευρώπη.

Με το πρόγραμμα Europeana 1914-1918 της γνωστής ψηφιακής βιβλιοθήκης, μουσείου και πινακοθήκης της Ευρώπης (europeana.eu) έχει ήδη συγκεντρωθεί και ανεβεί στην ιστοσελίδα της μοναδικό υλικό από 20 ευρωπαϊκές χώρες. Περίπου 60.000 προσωπικά αντικείμενα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (επιστολές, ημερολόγια, φωτογραφίες, καρτ ποστάλ, στολές, μετάλλια, κράνη κ.ά.), μαζί με 600 ώρες φιλμ και 400.000 αντικείμενα από εθνικές συλλογές αποκαλύπτουν συγκλονιστικές και συγκινητικές ανθρώπινες εμπειρίες από τη θηριωδία του πολέμου, μπροστά και πίσω από τα χαρακώματα.

Τώρα είναι η σειρά της Ελλάδας να συνεισφέρει στο ψηφιακό αυτό αρχείο, καθώς στη μεγάλη καμπάνια συμμετέχει η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος σε συνεργασία με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας και τη Future Library, με την υποστήριξη του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Για τον λόγο αυτό ο νέος διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης Φίλιππος Τσιμπόγλου καλεί όσους έχουν στην κατοχή τους κειμήλια να «γράψουν ψηφιακή Ιστορία» και να συμμετάσχουν στις Ημέρες Συλλογής που θα πραγματοποιηθούν σε λίγες ημέρες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Σέρρες και Χανιά.

Ειδικότερα απευθύνεται στις δημοτικές και δημόσιες βιβλιοθήκες της χώρας, «καθώς έτσι θα αποδείξουν ότι κερδίζουν το στοίχημα, ότι είναι εδώ, ζωντανές, δρουν και φέρνουν αποτελέσματα». Δίνοντας στίγμα εξωστρέφειας της κορυφαίας βιβλιοθήκης της χώρας τόνισε ότι: «Η συμμετοχή της ΕΒΕ στο πρόγραμμα Europeana 1914-1918 σηματοδοτεί την έναρξη των συνεργασιών της με ομόλογα ευρωπαϊκά ιδρύματα».

Η ίδια η Εθνική Βιβλιοθήκη δίνει για ψηφιοποίηση το πολύτιμο αρχείο εφημερίδων που καταγράφουν τα κρίσιμα γεγονότα της εποχής. Μέρος του θα εκτίθεται τις επόμενες ημέρες στο αναγνωστήριο της ΕΒΕ, όπου παρουσιάζονται και σκίτσα του Πέτρου Χριστούλια από τη σειρά κόμικς που έκανε με τον Τάσο Ζαφειριάδη «Χαρακώματα. Ιστορίες από την οδό Γάγγραινας» -μια ανατρεπτική ματιά στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο «Μεγάλος Πόλεμος», που εξαπλώθηκε σε πολλά μέτωπα, είχε εκατομμύρια θύματα και άλλαξε τον χάρτη της Ευρώπης, στην Ελλάδα συνδέθηκε με τη σύγκρουση Βενιζέλου-Κωνσταντίνου Α’ , τον Εθνικό Διχασμό, τη Μεγάλη Ιδέα. «Πολλές οικογένειες έχουν ενθύμια και ιστορίες να διηγηθούν. Πρόκειται για κρυμμένα αρχεία που περιέχουν προσωπικές ιστορίες μεγάλης ιστορικής αξίας», τόνισε η Τζιλ Κάζενς, εκτελεστική διευθύντρια της Europeana. «To πρόγραμμα φέρνει μια νέα προσέγγιση στην πολιτιστική ιστορία, συνδέοντας τις προσωπικές ιστορίες με την επίσημη Ιστορία και δείχνοντας με αυτό τον τρόπο τις διαφορετικές όψεις της ίδιας χρονικής περιόδου».

Ετσι, από συρτάρια και ντουλάπια ανασύρονται ντοκουμέντα που δεν πρέπει να χαθούν ή να ξεχαστούν. Περνούν από την οικογενειακή μνήμη στη συλλογική και μπορούν να αξιοποιηθούν από ιστορικούς, μελετητές, πολιτιστικές οργανώσεις, σπουδαστές, σχολεία κ.ά. Οπως η ιστορία της Αννας Μελά Παπαδοπούλου, αδελφής του Παύλου Μελά, στην οποία αναφέρθηκε ο Γιάννης Κοροδήμος, υπεύθυνος του κινηματογραφικού αρχείου του Πολεμικού Μουσείου. Εμβληματική «μάνα του στρατιώτη», υπηρέτησε ως νοσοκόμα προσπαθώντας να σώσει τους μαχητές από τη χολέρα, την ελονοσία και τη φυματίωση, από την οποία υπέκυψε και η ίδια.

Η βιβλιοθηκονόμος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Διονύσου Μόσχα Φραγκάκη έδωσε δύο φωτογραφίες του πατέρα της Αλέξανδρου Φραγκάκη, από την εποχή που υπηρετούσε στο στρατηγείο των συμμαχικών δυνάμεων στη Θεσσαλονίκη, και μια επιστολή του Γάλλου αρχιστράτηγου του Βαλκανικού Μετώπου Φρανσέ ντ’ Εσπερέ προς το Ελληνικό Επιτελείο που αναφέρει: «Τυχόν επέμβαση στη Μικρά Ασία θα σημάνει την καταστροφή του ελληνικού στρατού».

Σε ένα ηχητικό ντοκουμέντο ο λοχαγός Αλεξάκης περιγράφει την προετοιμασία των απλών στρατιωτών για τη Μάχη του Σκρα, τα χαρακώματα με αγκαθωτά συρματοπλέγματα που έφτιαχναν και τα υπόγεια καταφύγια που κάλυπταν με φυλλώματα: «Είναι ανθυγιεινή και ανιαρή η ζωή στα καταφύγια, γι’ αυτό θέλουμε να επιτεθούμε», καταλήγει με ενθουσιασμό.

Συγκινητικά είναι και τα σημειωματάρια του παππού της, που βρήκε η εκπαιδευτικός Αγγελική Χρονοπούλου. Εκεί καταγράφει ακόμα και χιουμοριστικές εμπειρίες από τη θητεία του στο Πυροβολικό του Δ’ Σώματος Στρατού στην Καβάλα, το οποίο τελικά παραδόθηκε στις γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις, ενώ ο ίδιος βρέθηκε αιχμάλωτος στο Γκέρλιτς της Γερμανίας ώς το τέλος του πολέμου.

Πού θα παραδώσετε τα δικά σας ντοκουμέντα

Οι Ημέρες Συλλογής θα πραγματοποιηθούν: Στην Αθήνα, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, 20 και 21 Ιουνίου. Δημόσιες Βιβλιοθήκες Βέροιας και Χανίων, 27 και 28 Ιουνίου. Δημοτικές Βιβλιοθήκες Θεσσαλονίκης και Σερρών, 27 και 28 Ιουνίου. Οσοι δεν μπορούν να προσέλθουν στα σημεία συλλογής, μπορούν να φωτογραφήσουν οι ίδιοι τα αντικείμενά τους ή να σκανάρουν φωτογραφίες, επιστολές, ημερολόγια κ.ά. και να τα μεταφορτώσουν στην ιστοσελίδα europeana1914-1918.eu/en/contributor.

πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών