Προτάσεις ανάγνωσης από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας

Τα ξέρουμε. Είτε επειδή τα είδαμε στο σινεμά ή στην τηλεόραση, είτε επειδή τα διαβάσαμε σαν παιδιά, απλοποιημένα, είτε επειδή τα διαβάσαμε ως ενήλικες, μας είναι γνωστά πολλά από τα μεγάλα, σπουδαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας από το μεσαίωνα ως τώρα. Στις μέρες μας εκδίδονται πολλοί νέοι τίτλοι κι έτσι δεν μας περισσεύει χρόνος να τα ξαναδιαβάσουμε. Όμως είναι έργα διαχρονικά και αγγίζουν  θέματα που πάντα απασχολούσαν τον άνθρωπο και εξακολουθούν να τον απασχολούν και σήμερα. Ίσως θα έπρεπε να  βρίσκαμε λίγο χρόνο να σκύψουμε πάλι πάνω από αυτά τα έργα που ήδη γνωρίζουμε, αλλά τα γνωρίζουμε τόσο καλά;

Cervantes, Miguel Saaverda de, Δον Κιχώτης, Διάπλαση, 2009

Ένας περιπλανώμενος ιππότης που καθοδηγείται από τα, φανταστικά και χιμαιρικά, ιδανικά του.  Συνδυασμός μυθοπλασίας και πραγματικότητας, το βιβλίο είναι μια σπουδαία δημιουργία, ένα έργο πολυδιάστατο με χαρακτήρα παρωδίας, αλλά και πλούτο λογοτεχνικό, που σκιαγραφεί εξαιρετικά τα πρόσωπα του έργου. Η πλοκή επικεντρώνεται στις περιπέτειες το Αλόνσο Κιχάνο, ο οποίος επηρεασμένος από ιπποτικά αναγνώσματα, ξεκινά ένα οδοιπορικό στη χώρα, την Ισπανία, και σύντομα μεταμορφώνεται στο γνωστό μας Δον Κιχώτη. Ελπίζει να βάλει τάξη σε ένα κόσμο γεμάτο αναρχία και ταραχές, αποκαθιστώντας τον κώδικα του ιππότη. Στόχος του η τιμή και η δόξα στο όνομα της αγαπημένης του. Η υπέροχη, γλυκιά και όμορφη Δουλτσινέα ωστόσο είναι προϊόν της φαντασίας του. Μαζί του ο Σάντσο Πάντσα, πιστός στον κύριό του, αλλά σε αντίθεση με αυτόν, σε απόλυτη επικοινωνία με την πραγματικότητα.

Dante, Alighieri, Η Θεία Κωμωδία,  Τυπωθητώ, 2002

Πολλές φορές, ακόμη και σήμερα  καταφεύγουμε σε στίχους αυτού του αριστουργήματος της παγκόσμιας λογοτεχνίας για να δώσουμε έμφαση στο λόγο μας. Γραμμένη στις αρχές του 14^ου αιώνα, η Θεία Κωμωδία αποτελεί μαρτυρία του μεσαιωνικού πολιτισμού. Ο Β. Ουγκό, γνώστης της θεωρίας της εξέλιξης, φαντάστηκε το Δάντη ως το υπόδειγμα ανθρώπου που ολοκληρώνει το ταξίδι της εξέλιξης.  Η Θεία Κωμωδία, αν και εξιστορεί ένα ‘‘φυσικό ταξίδι’’, είναι μια αλληγορία προόδου της ψυχής μέσα από την αμαρτία, τη μετάνοια και τη λύτρωση δηλ. την Κόλαση, το Καθαρτήριοκαι τον Παράδεισο, με τον τελευταίο να είναι το αίσιο τέλος που υπόσχεται στην αρχή.

Austen, Jane, Περηφάνια και προκατάληψη,Πατάκης, 2015

Μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο είχε τεράστια επιτυχία, με την πρώτη έκδοση να έχει εξαντληθεί τάχιστα. Ωστόσο, το όνομα της  Jane Austen δεν αναφέρθηκε καθόλου, διότι, ως γυναίκα της ‘‘καλής κοινωνίας’’, δεν μπορούσε να διεκδικήσει την ιδιότητα του συγγραφέα. Το βιβλίο γράφηκε «από τον συγγραφέα του ‘‘Λογική κι ευαισθησία’’». Το έργο είναι ένα ρομαντικό αριστούργημα με προσεκτικά καθορισμένους χαρακτήρες, συναρπαστική πλοκή, πολλές ανατροπές και χιούμορ. Πίσω από τις συναισθηματικές περιπέτειες των πέντε κοριτσιών της οικογένειας Μπένετ, παρατηρούμε την ακαμψία της αγγλικής κοινωνίας του 18^ου και 19^ου αιώνα. Μέσα από τη συμπεριφορά και τις σκέψεις της Ελίζαμπεθ Μπένετ, θίγονται προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες της μικρής επαρχίας, οι οποίες για να επιτύχουν οικονομική ασφάλεια και κοινωνική θέση, ως μοναδική λύση βλέπουν το γάμο. Γι΄ αυτό και κύρια θέματα του μυθιστορήματος, και βάση όπου αναπτύσσονται άλλα, δευτερεύοντα, είναι το χρήμα και ο γάμος.

Hugo, Victor, Οι άθλιοι, Διόπτρα, 2022

Ένα ακόμη αριστούργημα της γαλλικής λογοτεχνίας. Ιστορικό, κοινωνικό, φιλοσοφικό, ένα μυθιστόρημα – ποταμός, όπου ο συγγραφέας καταθέτει όλες του τις σκέψεις και όλα τα ρομαντικά ιδανικά, δικά του και δικά μας. Παρακολουθούμε τις διασταυρούμενες τύχες των χαρακτήρων, εστιάζοντας κυρίως στο Γιάννη Αγιάννη, ένα πρώην κατάδικό για κλοπή ψωμιού που εξελίσσεται σε έναν έντιμο και ακέραιο άνδρα και στον επιθεωρητή Ιαβέρη. Η υπόθεση διαδραματίζεται στη Γαλλία του 19^ουαιώνα, την περίοδο μεταξύ της μάχης του Βατερλώ και της εξέγερσης του 1832. Ο Ουγκό διερευνά θέματα διαχρονικά και παγκόσμια, όπως αγάπη, δυστυχία, κοινωνική αδικία, λύτρωση και μας προσφέρει ένα βαθύ προβληματισμό για τον αγώνα του ανθρώπου για αξιοπρέπεια.

Dostoevsky, Fedor Mihajlovic, Έγκλημα και τιμωρία, Γκοβόστη, 2014

Ένα βαθύ, συγκινητικό, ψυχολογικό μυθιστόρημα.  Ένα έργο που εμβαθύνει στην ανθρώπινη ψυχή. Απεικονίζει τις πιο σκοτεινές γωνιές και τις πιο μακάβριες τάσεις της, αλλά και τη λαχτάρα για λύτρωση. Ένας  φοιτητής, ο Ρασκόλνικοφ. Πεπεισμένος ότι η ζωή του χρωστάει ένα λαμπρό μέλλον αλλά ότι τον εμποδίζει η μεγάλη του φτώχια αποφασίζει να εγκληματήσει. Σκοτώνει μια πλούσια γριά,  τοκογλύφο, με σκοπό να κλέψει τα χρήματά της και να απαλλαγεί από τη φτώχια του. Αναγκάζεται όμως να κάνει και δεύτερο φόνο, όταν η αδελφή της γριάς, μια αθώα και εύθραυστη γυναίκα, τον ξαφνιάζει τη στιγμή του πρώτου εγκλήματος. Αντιλαμβανόμενος τι έχει κάνει, τρέπεται σε φυγή με ένα αστείο χρηματικό ποσό το οποίο τελικά πετάει, και αρχίζει η κάθοδος στην κόλαση. Η συνείδησή του δεν τον αφήνει να ησυχάσει και η παράνοια τον κυριεύει. Ο Ρασκόλνικοφ, από τη μια σκέφτεται να παραδοθεί στην αστυνομία και να τελειώνει, κι από την άλλη προσπαθεί απεγνωσμένα να ξεφύγει.

Tolstoj, Lev Nikolaevic, Πόλεμος και ειρήνη, Γκοβόστη, 2015

Ένα επικό μυθιστόρημα και ένα χρονικό της ζωής των αριστοκρατών στη Ρωσία του 19^ου αιώνα, όπου, μαζί με τον Αλέξανδρο Α΄ εμφανίζονται και νέες ιδέες για την οργάνωση της κοινωνίας. Παρακολουθούμε τη ζωή οικογενειών και χαρακτήρων, συμπεριλαμβανομένης της ιδιωτικής τους ζωής την εποχή του πολέμου της Ρωσίας με τη Γαλλία του Ναπολέοντα. Το έργο παρουσιάζει τη σχέση ανάμεσα στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, την αριστοκρατία με τους αγρότες και φυσικά ανάμεσα στον πόλεμο και την ειρήνη. Κι εδώ θα εστιάσει ανάμεσα στα κορίτσια που προτιμούν να διαβάζουν κείμενα ‘‘ειρήνης’’ και στα αγόρια που, σε αντίθεση, γοητεύονται από τις περιγραφές των μαχών.

Dostoevsky, Fedor Mihajlovic, Αδελφοί Καραμαζώφ, Δαμιανός, 2009

Σε αυτό το μυθιστόρημα ο συγγραφέας ασχολείται με φιλοσοφικά και υπαρξιακά θέματα, όπως η ηθική, ο Θεός, η ελεύθερη βούληση, η πίστη, η αμφιβολία, η λογική. Βλέπουμε την τραγωδία που ενώνει την οικογένεια Καραμαζώφ μετά από πολλά χρόνια χωρισμού. Όταν οι τρεις γιοι του Φιοντορ Καραμαζώφ τον επισκέπτονται, οι διαφωνίες απειλούν να καταστρέψουν την οικογενειακή γαλήνη. Ο θρήσκος Αλιόσα, περνάει χρόνο στο κοντινό μοναστήρι και πρόθεσή του είναι να γίνει μοναχός. Ο Ιβάν, επιστήμονας, φιλόσοφος και σκεπτικιστής, αναρωτιέται για την ύπαρξη του Θεού, της ψυχής, και κάνει συχνές συζητήσεις με τον Αλιόσα. Ο Ντιμίτρι, με φλογερό ταμπεραμέντο, ίδιο με του πατέρα του, ξοδεύει τα χρήματά του σε γυναίκες και αλκοόλ. Η σχέση του με τον πατέρα δεν διευκολύνεται καθόλου καθώς  φλερτάρουν την ίδια γυναίκα, με εκείνη να αποδέχεται το φλερτ και των δύο.

Melville, Herman, Μόμπυ Ντικ,Πατάκης, 1998

Άλλο ένα κλασσικό έργο, της αμερικανικής λογοτεχνίας αυτή τη φορά, η ιστορία ενός καπετάνιου, απόλυτα προσηλωμένου  στο κυνήγι μιας μεγάλης λευκής φάλαινας, που ονομάζεται Μόμπυ Ντικ. Ενώ το πλήρωμα του φαλαινοθηρικού βυθίζεται στον ωκεανό αναζητώντας τη φάλαινα, ο καπετάνιος γίνεται όλο και πιο εμμονικός και επικίνδυνος. Εμπνευσμένο από την αληθινή ιστορία μιας φάλαινας που επιτέθηκε σε πλοίο το 1820, ο Μέλβιλ, προσφέροντάς μας ένα μυθιστόρημα γεμάτο με συναρπαστικές περιπέτειες στην ανοιχτή θάλασσα, ασχολείται με θέματα σχετικά με την εμμονή, την εκδίκηση και την ανθρώπινη φύση.

Camus, Albert, Η πανούκλα, Καστανιώτης, 2003

Το βιβλίο γράφηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, αλλά εκδόθηκε αφού τελείωσε ο πόλεμος. Η ανάμνηση των θηριωδιών του ήταν ακόμη ζωντανή τόσο στη συλλογική μνήμη όσο και σε αυτή του συγγραφέα. Οράν, 1940. Χιλιάδες αρουραίοι πεθαίνουν κάθε μέρα, μεταδίδοντας τον τρομακτικό βάκιλο της πανούκλας. Η επιδημία εξαπλώνεται ραγδαία και οι αρχές αποφασίζουν να απομονώσουν την πόλη, ώστε να περιορίσουν την εξάπλωσή της. Ο γιατρός Ριέ, το κύριο πρόσωπο, διαπιστώνει τον παραλογισμό της όλης κατάστασης που διαβρώνει σιγά σιγά την πόλη. Απαγόρευση της αλληλογραφίας αλλά και του τηλεφώνου με οποιονδήποτε εκτός πόλης. Όλοι πρέπει να αντιμετωπίσουν το μέγεθος της κατάστασης, το φόβο, τη μοναξιά και την απουσία γονιών, συντρόφων, φίλων. Το έργο αναδεικνύει τον πόνο και την κατάσταση του ανθρώπου μπροστά στο παράλογο. Θα λέγαμε, ένα κάλεσμα για αλληλεγγύη καθώς βλέπουμε να υπάρχει μια συλλογική μάχη των προσώπων απέναντι στην πανούκλα. Κάποιοι έχουν χαρακτηρίσει το βιβλίο προφητικό συγκρίνοντας την κατάσταση στο Οράν του 1940 με τον covid-19 στις μέρες μας.

Mann, Thomas,  Το μαγικό βουνό, Μεταίχμιο, 2017

Το αριστούργημα του Τόμας Μαν, ένα μυθιστόρημα – καθρέφτης της εποχής μας με όλα τα θέματα που την απασχολούν και με χαρακτήρες ανεπανάληπτους και γοητευτικούς. Ένας νεαρός άνδρας ταξιδεύει προς τις Άλπεις για να επισκεφτεί τον εξάδελφό του, ο οποίος νοσηλεύεται σε σανατόριο του Νταβός, και να περάσει τρεις εβδομάδες μαζί του. Γοητευμένος όμως από τους ανθρώπους και την ατμόσφαιρα του σανατορίου, θα μείνει τελικά επτά χρόνια, μέχρι την ημέρα που ξεσπά ο πόλεμος ( ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος) και ο ίδιος στρατεύεται.