Προτάσεις ανάγνωσης από τη συλλογή Δημόσιας Βιβλιοθήκης – Η λογοτεχνία στο σινεμά

Δέκα βιβλία προτείνει για ανάγνωση, για τον μήνα Μάιο, η Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας.

Από τον Fritz Lang έως τον Αlfred Ηitchcock και από τον Victor Hugo έως τον Umberto Eco, το σινεμά και η λογοτεχνία είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους. Σπουδαία έργα της λογοτεχνίας μπορεί να γίνουν μέτριες ταινίες ή εξαιρετικές ταινίες, να στηριχτούν σε όχι πάντα σημαντικά βιβλία. Μπορούν βιβλία να μεταφερθούν αυτούσια ή να διασκευαστούν και να μας δώσουν σπουδαία έργα τέχνης. Γεγονός είναι ότι υπάρχει, ανέκαθεν, μεγάλη παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών αλληλένδετων με τη λογοτεχνία. Μια ελάχιστη επιλογή κάνουμε παρακάτω, χωρίς να μας απασχολεί αν τα συγκεκριμένα βιβλία μεταφέρθηκαν χωρίς ιδιαίτερες επεμβάσεις ή αν υπήρξαν το έναυσμα για να δημιουργηθεί μια ταινία.

1. Bauby, Jean-Dominique, Το σκάφανδρο και η πεταλούδα, εκδ. Ψυχογιός, 1997

Η ταινία: Ο Mathieu Amalrique υποδύεται το ρόλο του συγγραφέα, σκηνοθεσία Julian Schnabel, 2007
To βιβλίο: ένα εγκεφαλικό επεισόδιο βυθίζει το συγγραφέα σε βαθύ κώμα. ‘Όταν επανέρχεται, καμία λειτουργία δεν είναι δυνατή. Εγκλωβισμένος πια για πάντα σε ένα ακινητοποιημένο σώμα δεν μπορεί να μιλήσει, να φάει, ούτε καν να αναπνεύσει χωρίς υποστήριξη. Σ΄ αυτό το πετρωμένο σώμα, το μόνο που κινείται είναι το ένα του μάτι, ο μοναδικός του σύνδεσμος με τον κόσμο και τη ζωή και με αυτό αναπτύσσει ένα κώδικα επικοινωνίας. Σταματάει την προσοχή του επισκέπτη στα γράμματα του αλφαβήτου και σχηματίζει λέξεις, φράσεις, σελίδες ολόκληρες μέχρι να μας παραδώσει το βιβλίο αυτό. Περιγράφει στιγμές ευτυχισμένες, μια λευκή νύχτα στην Αγία Πετρούπολη, το πρόσωπο της αγαπημένης του, μια ταινία του Fritz Lang, μικροπράγματα αλλά και μεγάλες στιγμές. Μέσα από το σκάφανδρο που τον φυλακίζει πετάνε οι πεταλούδες, γράμματα που μας στέλνει, τα τελευταία γράμματα από τον κόσμο του, ένα κόσμο που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε.

2. Waller, Robert James , Οι γέφυρες του Μάντισον, Ωκεανίδα, 1993

Η ταινία : Clint Eastwood και Meryl Streep, σκηνοθεσία Clint Eastwood, 1995
Το βιβλίο: Όσο ο άνδρας και τα παιδιά της απουσιάζουν, η Φρανσέσκα γνωρίζει το Ρόμπερτ, ρεπόρτερ που έρχεται για να φωτογραφίσει τις γέφυρες του Μάντισον. Με την πρώτη ματιά ξέρουν ότι είναι πλασμένοι ο ένας για τον άλλο, για πάντα. Και έχουν μόνο μία εβδομάδα για να ζήσουν με πάθος και χωρίς ελπίδα μια ολόκληρη ζωή.

3. Kessel, Joseph, Η ωραία της ημέρας, Μεταίχμιο, 2018

Η ταινία : Catherine Deneuve, Michel Picoli, Jean Sorel, σκηνοθεσία Luis Buñuel, 1967
Το βιβλίο : Η Σεβερίν Σεριζύ, μια νέα και ωραία γυναίκα είναι παντρεμένη με τον γοητευτικό γιατρό Πιερ Σεριζύ και δεμένη μαζί του με μια τρυφερή αγάπη, απ’ όπου όμως λείπει ο αισθησιασμός και η σαρκική ηδονή. Έτσι, όσο αξιοπρεπής κι αν είναι στην κοινή ζωή τους, την ίδια την κατατρύχουν μαζοχιστικές φαντασιώσεις, τις οποίες, ζώντας μια δεύτερη, παράλληλη και κρυφή ζωή, τις ικανοποιεί σε έναν οίκο ανοχής, όπου εμφανίζεται κάθε μέρα την ίδια ώρα. Ο συγγραφέας μας αφήνει να αντιληφθούμε ότι η ¨ωραία της ημέρας¨, μικρή υπέστη σεξουαλική κακοποίηση και ίσως έτσι εξηγείται η συμπεριφορά της;

4. Lee, Harper, Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια , εκδ. Bell, 2017

Η ταινία : ( ελληνικός τίτλος: Σκιές και σιωπή) Gregory Peck, σκηνοθεσία Robert Mulligan, 1962
Το βιβλίο: Την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης, σε μια μικρή πόλη της Αλαμπάμα ζει ο Άτικους Φιντς, ο οποίος μεγαλώνει μόνος τα δύο του παιδιά. Από την οκτάχρονη κόρη του, και ανάμεσα από τις διηγήσεις της για τη ζωή της, τα παιχνίδια, τον αδελφό, τη γειτόνισσα και κυρίως για το φυλετικό ρατσισμό μαθαίνουμε πόσο ακέραιος και αυστηρός είναι ο Άτικους. Καθώς είναι δικηγόρος, ορίζεται να αναλάβει την υπεράσπιση ενός μαύρου άνδρα, ο οποίος κατηγορείται, άδικα, ότι βίασε μία λευκή. Ο φόβος της θανατικής καταδίκης κρέμεται σα δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι του άνδρα.

5. Marquez, Gabriel Garcia, Χρονικόν ενός προαναγγελθέντος Θανάτου, Νέα Σύνορα, 1982

Η ταινία : Rupert Everett, Ειρήνη Παππά, Anthony Delon, Ornella Muti, Gian Maria Volonté, σκηνοθεσία Francesco Rosi, 1987
Το βιβλίο: Το βιβλίο είναι βασισμένο σε πραγματικό γεγονός που συνέβη στην
Κολομβία. Ο Σαντιάγο Νασάρ, φίλος του αφηγητή, δολοφονείται τα ξημερώματα μετά το γάμο της Άνχελα Βικάριο με τον Μπαγιάρντο Σαν Ρομάν, όπου συμμετέχει όλο το χωριό. Δυστυχώς όμως ο γάμος τελειώνει άδοξα αφού ο γαμπρός, συνειδητοποιώντας ότι η νύφη είναι ‘’ατιμασμένη’’, τη φέρνει πίσω στην οικογένειά της. Τα αδέλφια της την πιέζουν, αυτή ομολογεί το όνομα του εραστή της και πηγαίνουν να τον σκοτώσουν. Κι ενώ όλοι γνωρίζουν τί πρόκειται να συμβεί, κανείς δεν εμποδίζει τα δύο αδέλφια. Χρόνια μετά, ένας γιατρός, ο αφηγητής, ερευνά τα αίτια αυτού του εγκλήματος τιμής, πεπεισμένος ότι ο εραστής δεν ήταν ο Σαντιάγο.

6. Levi, Carlo , Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι, Πατάκης, 2000

Η ταινία: Gian Maria Volonté, Lea Massari, Ειρήνη Παππά,
σκηνοθεσία Francesco Rosi, 1979
Το βιβλίο: Αυτοβιογραφικό. Ο ίδιος ο συγγραφέας υπήρξε γιατρός, καλλιτέχνης, συγγραφέας, και αγωνιζόμενος κατά του φασισμού φυλακίστηκε αρκετές φορές και μετά από εξορία, έζησε σε κατ’ οίκον περιορισμό σε ένα μικρό απομακρυσμένο χωριό. Η ελονοσία αποδεκατίζει τον πληθυσμό που ζει ήδη σε ανείπωτη φτώχια, εγκατάλειψη και αθλιότητα. Παρακολουθούμε δύο παράλληλες ιστορίες. Από τη μια, τον αγώνα του νεαρού αστού διανοούμενου κατά του φασιστικού καθεστώτος, θύμα του οποίου καταλήγει, από την άλλη, την αγροτική πραγματικότητα που συντρίβεται από τη δική της παρασιτική αστική τάξη, η οποία απομυζά κάθε ικμάδα του τοπικού πληθυσμού και του στερεί οποιαδήποτε δύναμη εξέγερσης. Από δω δεν πέρασε ο πολιτισμός και όποιος γεννιέται εδώ δεν θα μπορέσει ποτέ να αλλάξει ζωή. Γι’ αυτό και οι ντόπιοι εκφράζουν την απελπισία τους ταυτίζοντας τον πολιτισμό με το ‘’Χριστό’’ και λέγοντας ότι σταμάτησε χιλιόμετρα μακριά τους, στο Έμπολι.

7. Owens, Delia, Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες, εκδ. Δώμα, 2019

Η ταινία: David Strathairn, Daisy Edgar-Jones, Taylor John Smith, Harris Dickinson, σκηνοθεσία Olivia Newman , 2022
Το βιβλίο: Από τα επτά της η Κάια στερείται τη μητέρα, στη συνέχεια τα αδέλφια και στο τέλος τον πατέρα της. Στα δέκα της χρόνια μένει πια μόνη σ΄ ένα σπίτι στο βάλτο και μαθαίνει να φροντίζει τον εαυτό της. Γνωρίζει μόνο τρία άτομα:
Ένα νεαρό αγόρι που της μαθαίνει να διαβάζει, ένα γέρο μαύρο στον οποίο πουλάει μύδια για να επιβιώσει και τη γυναίκα του, η οποία της δίνει ρούχα.
Για το υπόλοιπο χωριό δεν υπάρχει. Για αυτούς, είναι το ξυπόλητο “κορίτσι του βάλτου”. Προς το τέλος της εφηβείας της θα γνωρίσει δύο αγόρια, συνομήλικά της, με τον ένα από τους δύο να της ζητά να τον παντρευτεί.
Χρόνια αργότερα, η Κάια βρίσκεται κατηγορούμενη για τη δολοφονία του, επιμένοντας ωστόσο με όλη της τη δύναμη ότι είναι αθώα. Η απόλυτη ώσμωση με τη φύση και οι έντονες φυλετικές και κοινωνικές αντιθέσεις της Αμερικής, παίζουν τον ίδιο σημαντικό ρόλο με τους ανθρώπους που την περιτριγυρίζουν.

8. Zusak, Markus, Η κλέφτρα των βιβλίων, Ψυχογιός, 2014

Η ταινία: Geoffrey Rush, Emily Watson, Sophie Nélisse, σκηνοθεσία Brian Percival, 2013
Το βιβλίο: Ναζιστική Γερμανία,1939. Η Λίζελ και ο μικρότερος αδερφός της στέλνονται από τη μητέρα τους σε μια θετή οικογένεια έξω από το Μόναχο. Στο δρόμο ο αδελφός της πεθαίνει. Αυτή θα είναι η πρώτη από μια μακρά σειρά συναντήσεων με το θάνατο, από τον οποίο όμως πάντα ξεφεύγει. Κατά τη διάρκεια της κηδείας του αδελφού της, η ζωή της Λίζελ ανατρέπεται καθώς βρίσκει κρυμμένο κάτω από το χιόνι ένα μοναδικό αντικείμενο, ένα βιβλίο. Με τον θετό της πατέρα, αποφασίζει να μάθει να διαβάζει, πρώτα το βιβλίο αυτό και αργότερα, άλλους κλεμμένους θησαυρούς, μεταξύ των οποίων και ένα βιβλίο, απαγορευμένο το οποίο σώζει, παρά τον κίνδυνο που διατρέχει. Οι κλοπές που διαπράττει η Λίζελ προέρχονται από τη λαχτάρα της να καταλάβει τι συμβαίνει γύρω της. Χωρίς χρήματα για να αγοράσει βιβλία, τα κλέβει. Καθώς η ιστορία εξελίσσεται, ο Θάνατος παίρνει αρκετούς, αλλά η Λίζελ και τα βιβλία της συνεχίζουν να του ξεφεύγουν.

9. Walker, Alice, Το πορφυρό χρώμα, Παπαδόπουλος, 2022

Η ταινία: Whoopi Goldberg, Danny Glover, Margaret Avery, σκηνοθεσία Steven Spielberg, 1985
Το βιβλίο: Όταν κάποιος ζητάει από τη Σέλι να τον παντρευτεί για να φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά του, αυτή το βλέπει σαν ευκαιρία να ξεφύγει από την κακομεταχείριση του πατέρα της. Μαζί τους μετακομίζει η αδελφή της, Νέτι. Όταν όμως ο άντρας προσπαθεί να αποπλανήσει τη Νέτι και εκείνη αρνείται, την πετάει βίαια έξω. Οι αδερφές χωρίζουν. Χρόνια μετά, η Σέλι ανακαλύπτει τον λόγο. Η Νέτι της έγραφε, αλλά ο σύζυγός της έκρυβε όλα της τα γράμματα. Όταν τα βρίσκει, μαθαίνει ότι η αδερφή της βρίσκεται στην Αφρική ως ιεραπόστολος. Γνωρίζοντας πια τη συμπεριφορά του άνδρα της, τον εγκαταλείπει και φεύγει από την περιοχή. Η επικοινωνία των αδελφών αποκαθίσταται. Η Σέλι είναι πια μια ανεξάρτητη και χαρούμενη γυναίκα, έχοντας το δικό της κατάστημα και το δικό της σπίτι στο οποίο ελπίζει να φτάσει κάποτε η Νέτι.

10. Le Carre, John, Ο επίμονος κηπουρός, Bell, 2001

Η ταινία: Ralph Fiennes, Rachel Weisz, Danny Huston, Bill Nighy, σκηνοθεσία Fernando Meirelles, 2005
Το βιβλίο: Η ιστορία ενός ανθρώπου που μεγάλωσε μέσα από την τραγωδία και την ψηλάφηση του κρυμμένου προσώπου της παγκοσμιοποίησης.
Η Τέσα, νεαρή Αγγλίδα δικηγόρος, δολοφονείται άγρια στη βόρεια Κένυα. Ο σύντροφός της, Αφρικανός γιατρός μιας ανθρωπιστικής οργάνωσης, εξαφανίζεται χωρίς ίχνη. Ο σύζυγός της, βρετανός διπλωμάτης στο Ναϊρόμπι και ερασιτέχνης κηπουρός, ξεκινά μια μοναχική αναζήτηση για να βρει τους δολοφόνους και το κίνητρό τους.
Η αναζήτησή του τον οδηγεί στο Λονδίνο, σε όλο το δυτικό κόσμο και πίσω στο Νότιο Σουδάν, τερματίζοντας στον ίδιο τον τόπο του εγκλήματος. Μια οδύσσεια γεμάτη βία και μανία όπου περίεργες πολιτικές συμμαχίες σχηματίζονται, σκοτεινές μηχανορραφίες φαρμακευτικών πολυεθνικών εκκολάπτονται.
Και καθώς η συνείδηση του Τζάστιν ξυπνά, ερευνώντας τον σκοπό της Τέσσα και φτάνοντας στο σημείο να ολοκληρώσει την αποστολή που εκείνη είχε αναθέσει στον εαυτό της, η μεγαλύτερη αποκάλυψή του θα είναι η ανακάλυψη αυτής της γυναίκας, την οποία δεν είχε χρόνο να αγαπήσει.